Kometa

Ten artykuł dotyczy ciała niebieskiego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kometa – małe, lodowo-skalne porowate ciało, składające się z gazów, lodu i materii skalnej, które zbliżając się do gwiazdy (na mniej więcej odległości 2 AU), uwalnia pył i gruz oraz gaz ze swojej powierzchni, tworząc dwa warkocze kometarne – jeden jonowy składający się ze zjonizowanych cząsteczek odpychanych przez ciśnienie słoneczne oraz pyłowy tworzony przez pył i fragmenty skał.

Rozmiary jąder kometarnych mieszczą się zwykle w przedziale od kilku metrów do kilkudziesięciu km, za to koma może osiągać średnicę rzędu setek tysięcy, a nawet milionów kilometrów. Z kolei długość warkocza kometarnego może sięgać nawet kilkadziesiąt milionów kilometrów (najdłuższy potwierdzony warkocz jonowy miała kometa McNaughta^[1]). Pomimo olbrzymich rozmiarów, zarówno głowa, jak i warkocz komety charakteryzują się bardzo niską gęstością, o kilka rzędów wielkości niższą od gęstości powietrza.

W skład jądra kometarnego wchodzi głównie zmrożony pył, drobne fragmenty skalne oraz lód, przy czym najczęściej jest to lód wodny zmieszany z zestalonym tlenkiem węgla i dwutlenkiem węgla, metanem, formaldehydem i amoniakiem i niewielką domieszką innych substancji.

Tradycyjny podział małych ciał Układu Słonecznego na emitujące gaz, poruszające się po wydłużonych orbitach komety i nieaktywne, krążące po bardziej kołowych orbitach (głównie między Marsem a Jowiszem) planetoidy, uległ z początkiem XXI wieku zatarciu. Odkryto wtedy całe spektrum obiektów o niejednoznacznej charakterystyce, m.in.:

• komety pasa głównego, które poruszają się po orbitach typowych dla planetoid, wykazując jednocześnie od czasu do czasu aktywność (emisję materii) typową dla komet,
• planetoidy, które wiele lat po odkryciu gwałtownie wykształciły typowe dla komet warkocze (np. 6478 Gault),
• damokloidy – planetoidy będące prawdopodobnie "wygasłymi" kometami.

Wśród typowych komet wyróżniamy komety krótkookresowe, wracające do Słońca nie rzadziej niż raz na 200 lat, które prawdopodobnie pochodzą z Pasa Kuipera i Dysku Rozproszonego oraz komety długookresowe przylatujące do nas z zewnętrznych obszarów Układu Słonecznego – dysku rozproszonego i Obłoku Oorta. W 2020 roku w Układzie Słonecznym zidentyfikowano także pierwszą kometę międzygwiazdową (przybywającą do nas z innego układu planetarnego) - obecnie dwie takie komety są znane^[2].