Kozacy zaporoscy

Kozacy zaporoscy, kozacy niżowi (ukr. Запорожці) – społeczność zorganizowana na sposób wojskowy, której początki sięgają XV w. i związane są z południowo-wschodnimi kresami Wielkiego Księstwa Litewskiego. Centrum Kozaczyzny znajdowało się na Zaporożu, nizinnym, stepowym kraju położonym w dolnym biegu Dniepru za, ciągnącym się na długości 80 km, odcinkiem skalnych przeszkód rzecznych (mówiono o nich porohy, stąd kraj za porohami – Zaporoże oraz Kozacy zaporoscy). Kozacy odegrali ogromną rolę w dziejach całej Europy wschodniej, zwłaszcza zaś Ukrainy, Polski i Rosji. Szczyt rozwoju ich organizacji przypada na wiek XVII, gdy przez pewien czas stanowili samodzielny czynnik polityczny. Kozaczyznę zaporoską zlikwidowała w latach 1775–1780 caryca Katarzyna II. Dzisiejsza Ukraina dzieje Kozaków uznaje za integralną część własnej historii i jedno z najważniejszych źródeł tożsamości narodowej^[a].