Our website is made possible by displaying online advertisements to our visitors.
Please consider supporting us by disabling your ad blocker.
Krajowa Rada Narodowa
.jpg)
Krajowa Rada Narodowa (noc z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944 – 19 stycznia 1947) – ciało polityczne utworzone podczas II wojny światowej przez Polską Partię Robotniczą (PPR) o charakterze samozwańczego[1][2] polskiego parlamentu[3]. KRN sama określała się jako „faktyczna reprezentacja polityczna narodu polskiego, upoważniona do występowania w imieniu narodu i kierowania jego losami do czasu wyzwolenia Polski spod okupacji”[4].
Krajowa Rada Narodowa miała być parlamentem powstającego już faktycznie państwa komunistycznego. W manifeście KRN zapowiedziano powołanie Rządu Tymczasowego oraz budowę aparatu państwowego w terenie. Miały go tworzyć powstające w konspiracji rady narodowe. Koncepcja rad narodowych nawiązywała wprost do ustroju Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich opartego na systemie sowietów, czyli radach robotniczych, chłopskich i żołnierskich. Rady narodowe jako organy rewolucyjne miały sprawować pełnię władzy w terenie, a KRN – jako najwyższe ogniwo w systemie rad – w całym kraju[5].
KRN powstała z inicjatywy Władysława Gomułki bez uprzedniej formalnej zgody moskiewskiej centrali[6], zorientowanej wówczas na „jednolitofrontową” linię polityczną[7], ale z jej późniejszą akceptacją[8]. KRN miała być według planów Gomułki[9], a później również Stalina, alternatywą polityczną dla Rządu RP na uchodźstwie (ówcześnie rząd Stanisława Mikołajczyka) i struktur Polskiego Państwa Podziemnego[2][10], a jej powstanie było ostrzeżeniem dla Rządu RP na uchodźstwie, że jeśli ten nie zmieni polityki wobec ZSRR, to Stalin może uchylić się od wznowienia stosunków dyplomatycznych i uznać KRN jako nowy polski ośrodek kierowniczy[11]. Powstanie KRN Władysław Gomułka nazwał „swoistym zamachem stanu w podziemiu”[12].
KRN w okresie okupacji niemieckiej reprezentował PPR i ugrupowania od niej zależne[13]. 18 lipca 1944 roku Związek Patriotów Polskich przekazał Krajowej Radzie Narodowej swój dorobek organizacyjny i siłę zbrojną[14]. Po czerwcu 1945 do KRN dokooptowani zostali w wyniku realizacji postanowień konferencji jałtańskiej przedstawiciele Stronnictwa Ludowego Stanisława Mikołajczyka[15], którzy zgodzili się uczestniczyć w kontrolowanym przez PPR, a uznanym międzynarodowo Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej do czasu wolnych wyborów w Polsce, przewidzianych ustaleniami mocarstw w Jałcie[16].
- ↑ „Brak oficjalnej współpracy z czołowymi partiami politycznymi oznaczał, iż KRN była ciałem inspirowanym i zdominowanym przez komunistów, o bardzo wąskim zapleczu politycznym. Nie ulega kwestii, iż w tym czasie obóz londyński reprezentował większość społeczeństwa.” Jan Ciechanowski, Powstanie warszawskie, Pułtusk-Warszawa 2009, ISBN 978-83-7549-074-9, s. 104.
- ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiep1BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ „PPR chciała konsolidować siły polityczne wokół siebie, nie zaś wpisywać się do instytucji zdominowanej przez RPPS. Dlatego w sylwestra 1943 r. – powołała, z inicjatywy Gomułki, Krajową Radę Narodową. Był to organ najzupełniej fasadowy, wręcz operetkowy, bowiem na zebraniu założycielskim, obok działaczy samej partii, obsadzonych zresztą w najróżnorodniejszych rolach, np. jako przedstawiciele „ruchu zawodowego” czy „inteligencji pracującej”, zjawiły się postacie operetkowe w rodzaju występującego w imieniu fikcyjnego Komitetu Inicjatywy Narodowej Jana Szymona Żołny-Manugiewicza, kilku pośledniej miary agentów infiltrujących jeszcze przed wojną ruch ludowy z grafomańskim pisarzem Władysławem Kowalskim na czele, przedstawianych jako reprezentanci radykalnego skrzydła SL, a wreszcie osoby całkowicie anonimowe (!). Jedynym politykiem spoza PPR, o pewnym ciężarze gatunkowym, był Osóbka, usunięty zresztą dopiero co z RPPS... za kradzież maszyny do pisania i włamanie do lokalu partyjnego. Przyczyny groteskowego konfliktu były oczywiście ambicjonalne. KRN mieniła się wyrazicielką narodowego i państwowego interesu Polski, zapowiadała buńczucznie zjednoczenie i mobilizację wszystkich sił narodu i uzurpowała sobie prawa podziemnego parlamentu. Na jej przewodniczącego obrano Bieruta, który zresztą początkowo, uważając całą imprezę za kolejną atrapę, wymawiał się od przyjęcia wątpliwego w takich okolicznościach zaszczytu. Z czasem, posługując się przygotowanym jeszcze przez Findera i zatwierdzonym przez Dymitrowa scenariuszem, rozpoczął jednak rozszerzanie fikcyjnej struktury w terenie poprzez utworzenie równie papierowej sieci rad narodowych, stanowiących kalkę bolszewickich sowietów z czasów rewolucji rosyjskiej, a mających pozorować masowe poparcie KRN na prowincji.” Paweł Wieczorkiewicz, Historia polityczna Polski 1935–1945, Wyd. II, Warszawa 2006, Wyd. Książka i Wiedza, ISBN 83-05-13441-5, s. 374–375.
- ↑ Fragment „Manifestu demokratycznych organizacji społeczno-politycznych i wojskowych w Polsce” powołującego KRN za: Eugeniusz Duraczyński, Między Londynem a Warszawą. Lipiec 1943 – lipiec 1944 Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 1986, ISBN 83-06-01406-5, s. 101.
- ↑ Waldemar Kozyra, Ustrój administracji państwowej w Polsce w latach 1944–1950, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, tom LXIII, 2011, Zeszyt 1, s. 174.
- ↑ Norman Davies Boże Igrzysko s. 1008.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiep3BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ „Sowiecki dyktator liczył się bowiem z tworzeniem nowych faktów dokonanych, ułatwiających mu w przyszłości przejęcie pełnej kontroli nad Polską. Nie sprzeciwił się inicjatywie polskich komunistów powołania w kraju nowego ciała – o charakterze dywersyjnym w stosunku do państwa podziemnego – pod nazwą Krajowa Rada Narodowa, która miałaby dla opinii publicznej odegrać fałszywą rolę podziemnego parlamentu.” Marek Kazimierz Kamiński, Dyplomacja polska wobec dyktatu mocarstw (lipiec 1943-luty 1944) w: Historia dyplomacji polskiej t. V 1939–1945, Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12808-9, s. 466.
- ↑ Jan Ciechanowski Powstanie Warszawskie Bellona, s. 104 ISBN 978-83-7549-074-9.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiep2BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Jan Ciechanowski, Powstanie Warszawskie Pułtusk-Warszawa 2009 wyd. Bellona, ISBN 978-83-7549-074-9, s. 104.
- ↑ Krystyna Kersten, Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1990, s. 20, ISBN 83-85066-09-8, OCLC 834533924.
- ↑ „Krajowej Rady Narodowej – organu utworzonego 31 grudnia poprzedniego roku w Warszawie przez Polską Partię Robotniczą i parę zależnych od niej grupek na posiedzeniu, które określano później w partyjnej historiografii jako historyczne, a w którym spośród dziewiętnaściorga uczestników tylko pięciu nie należało do PPR”. Marek Łatyński: Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 64. Por. też Władysław Gomułka, Pamiętniki, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1994, t. II, ISBN 83-7066-553-5, s. 376.
- ↑ Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Stefan Zwoliński, Armia Berlinga i Żymierskiego, Warszawa 2009, s. 50.
- ↑ Krystyna Kersten, Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW, 1990, s. 141, ISBN 83-85066-09-8, OCLC 834533924.
- ↑ Marek Łatyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 333–346.
Previous Page Next Page
