Organiczne metafosforany z grupy estrów występujące w postaci monomerycznej są niezwykle reaktywne[1][2]. Stabilizują się przez utworzenie cyklicznych trimerów, trimetafosforanów. Trimetafosforany trialkilowe są związkami przejściowymi w reakcjach fosforylacji[3], natomiast 5′-trimetafosforany nukleozydów ulegają hydrolizie do trifosforanów, np. ATP[4].
Monomeryczny anion metafosforanowy [PO 3]− uważany był za reaktywny produkt przejściowy w wielu reakcjach z udziałem fosforanów nieorganicznych i organicznych[5][6], jednakże najnowsze badania sugerują, iż czas jego życia w roztworach wodnych jest zbyt krótki, aby mógł on odegrać znaczącą rolę w mechanizmach reakcji fosforylacji/defosforylacji. Obecnie wskazuje się, że stanowi on graniczną, lecz nigdy nie osiąganą przez układ formę pięciokoordynacyjnego kompleksu aktywnego w kontinuum mechanistycznym reakcji substytucji nukleofilowej typu SN2, dla których silna asocjacja nukleofilu poprzedzona jest silną dysocjacją wiązań atomu fosforu z grupą opuszczającą[7][8][9].
↑Charles H.Ch.H.ClappCharles H.Ch.H., ArnoldA.SatterthwaitArnoldA., F.H.F.H.WestheimerF.H.F.H., Monomeric methyl metaphosphate. II. Electrophilic aromatic substitution, „Journal of the American Chemical Society”, 97 (23), 1975, s. 6873–6874, DOI: 10.1021/ja00856a052(ang.).
↑Per J.P.J.GareggPer J.P.J., JacekJ.StawinskiJacekJ., RogerR.StrömbergRogerR., Nucleoside hydrogenphosphonates. Part 6. Reaction of nucleoside hydrogenphosphonates with arenesulphonyl chlorides, „Journal of the Chemical Society, Perkin Transactions 2” (9), 1987, s. 1209–1214, DOI: 10.1039/p29870001209(ang.).
↑James R.J.R.CoxJames R.J.R., jr., O. BertrandO.B.RamsayO. BertrandO.B., Mechanisms of Nucleophilic Substitution in Phosphate Esters, „Chemical Reviews”, 64 (4), 1964, s. 317–352, DOI: 10.1021/cr60230a001(ang.).
↑ShivS.KumarShivS. i inni, Terminal Phosphate Labeled Nucleotides: Synthesis, Applications, and Linker Effect on Incorporation by Dna Polymerases, „Nucleosides, Nucleotides and Nucleic Acids”, 24 (5–7), 2005, s. 401–408, DOI: 10.1081/NCN-200059823, PMID: 16247959(ang.).
↑FaustoF.RamirezFaustoF., James F.J.F.MarecekJames F.J.F., Shrishailam S.S.S.YemulShrishailam S.S.S., Reactions of the monomeric metaphosphate anion generated from different sources, „Journal of the American Chemical Society”, 104 (5), 1982, s. 1345–1349, DOI: 10.1021/ja00369a033(ang.).
↑MartaM.Diez-CastellnouMartaM., AlvaroA.MartinezAlvaroA., FabrizioF.MancinFabrizioF., Phosphate Ester Hydrolysis: The Path From Mechanistic Investigation to the Realization of Artificial Enzymes, „Advances in Physical Organic Chemistry”, 51, 2017, s. 129–186, DOI: 10.1016/bs.apoc.2017.09.003(ang.).
↑Anthony J.A.J.KirbyAnthony J.A.J., FarukF.NomeFarukF., Fundamentals of Phosphate Transfer, „Accounts of Chemical Research”, 48 (7), 2015, s. 1806–1814, DOI: 10.1021/acs.accounts.5b00072(ang.).