Muzyka programowa

Muzyka programowa – rodzaj muzyki o treści pozamuzycznej, która wskazana jest przez tytuł lub program utworu programowego (pobudzający wyobraźnię kompozytora); jej przeciwieństwem jest muzyka absolutna. Treścią muzyki może być ciąg zdarzeń, sytuacji obrazów lub myśli. Muzyka taka ma za zadanie wywołać pewne skojarzenia i wyobrażenia - fantazje słuchaczy prowadzone są w określonym kierunku. Termin ten jest stosowany niemal wyłącznie do dzieł muzyki poważnej (zwłaszcza w muzyce romantycznej powstałej w XIX wieku).

Do utworów muzyki programowej zalicza się m.in.:

• uwertury do oper, oratoriów i dramatów muzycznych (jeśli odzwierciedlają ich treść),
• uwertury koncertowe (jeśli posiadają treść programową),
• Niektóre utwory charakterystyczne
• poematy symfoniczne (przy uporządkowaniu części tego typu kompozycji ujawnia się formotwórcza rola programu) – należy pamiętać, że poszczególne części poematów symfonicznych mogą być tworzone według praw muzyki absolutnej (np. forma pieśni w Chłopskim weselu z Wełtawy Bedřicha Smetany). Poematami symfonicznymi często nazywa się jednoczęściowe utwory programowe przeznaczone dla orkiestry.