Problemy milenijne (ang. Millennium Prize Problems) – zestaw siedmiu zagadnień matematycznych ogłoszonych przez Instytut Matematyczny Claya 24 maja 2000 roku; za rozwiązanie każdego z nich wyznaczono milion dolarów nagrody. Do dziś rozwiązano tylko jeden problem: hipoteza Poincarégo została potwierdzona w 2006 roku przez rosyjskiego matematyka Grigorija Perelmana, który odmówił przyjęcia tej i innych nagród[1].
Nr | Data powstania | Opis | Stan |
---|---|---|---|
1 | 1971[2] | P vs NP: czy dla wszystkich pytań, na które odpowiedź – jeśli się ją zna – można zweryfikować w czasie t, rozwiązanie – bez znajomości odpowiedzi – zabierze tyle samo czasu t (mierzonego poprzez złożoność obliczeniową)? | Nierozwiązany. Wielokrotnie przedstawiano próby jej udowodnienia, jak i obalenia, a także wykazania niedowodliwości[3]. |
2 | 1950 | Hipoteza Hodge’a: czy na algebraicznych rozmaitościach rzutowych każdy cykl Hodge'a jest wymierną liniową kombinacją cykli algebraicznych? Hipoteza dotyczy algebraiczności wybranych klas kohomologii de Rhama. | Rozwiązany dla niektórych wersji. |
3 | 1904[4] | Hipoteza Poincarégo: „każda trójwymiarowa zwarta i jednospójna rozmaitość topologiczna bez brzegu jest homeomorficzna ze sferą trójwymiarową”. | Ostatecznie potwierdzona w 2003 roku przez Grigorija Perelmana[5]. Jego prace zweryfikowano w 2006 roku[6]. |
4 | 1859[7] | Hipoteza Riemanna: „część rzeczywista każdego nietrywialnego zera funkcji dzeta jest równa ½”. | Nierozwiązany. Przedstawiono wiele argumentów za jej poprawnością. |
5 | 1954[8] | Teoria Yanga-Millsa: próba opisania jednym formalizmem matematycznym oddziaływania słabego, silnego i elektromagnetycznego. | Nierozwiązany. Powstało wiele nowszych i bardziej skomplikowanych potencjalnych teorii tego typu. |
6 | 1822[9] | Równania Naviera-Stokesa: rozwiązania tych równań dla najbardziej skomplikowanych zjawisk hydrodynamicznych. | Istnieją wyniki w szczególnych przypadkach. Brak pełnego rozwiązania. |
7 | 1960 | Hipoteza Bircha i Swinnertona-Dyera: związana z przewidywaniem rozwiązywalności pewnych równań diofantycznych związanych z krzywymi eliptycznymi[10]. | Rozwiązany dla niektórych wersji. |