Rak trzustki

Rak trzustki

carcinoma pancreatis
Liczne przerzuty raka trzonu trzustki do wątroby
Klasyfikacje
ICD-10	C25 Nowotwór złośliwy trzustki

Rak trzustki (łac. carcinoma pancreatis) – pierwotny nowotwór złośliwy trzustki pochodzenia nabłonkowego, różnicujący się w kierunku zewnątrzwydzielniczej części trzustki^[1][2][3]. Histopatologicznie zdecydowaną większość raków trzustki u ludzi stanowi gruczolakorak przewodowy. Objawy choroby zależą od lokalizacji i wielkości guza. Ze względu na niespecyficzne (czyli niejednoznaczne) objawy wczesnego raka i częsty bezobjawowy początkowy przebieg, choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium. Do wczesnych objawów należą dolegliwości bólowe lub uczucie dyskomfortu brzucha, często o narastającym charakterze, wzdęcie, brak łaknienia, spadek masy ciała, biegunka i nudności. W późniejszym etapie choroby pojawia się żółtaczka, świąd skóry, ból w górnej części brzucha lub pleców, wymioty oraz (dalszy) spadek masy ciała. Objawem raka trzustki może być również nagłe pojawienie się cukrzycy lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Rozpoznanie choroby nowotworowej może być także poprzedzone ostrym zapaleniem trzustki. Przy zaawansowanej chorobie w badaniu fizykalnym często stwierdzany jest guz w nadbrzuszu, objaw Courvoisiera, powiększenie wątroby, wodobrzusze, próg Blumera i powiększenie niektórych węzłów chłonnych. Chorobie mogą towarzyszyć zakrzepica żył głębokich i wędrujące zakrzepowe zapalenie żył, zwane objawem Trousseau. W raku trzustki często występują depresja i zaburzenia lękowe.

Do najważniejszych czynników zagrożenia chorobą należą palenie tytoniu, nadwaga i otyłość, cukrzyca typu 2 oraz występowanie raka trzustki wśród najbliższych krewnych. Najistotniejszym z wymienionych jest palenie tytoniu. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem: blisko połowa chorych ma ponad 75 lat, a tylko 13% jest poniżej 60. roku życia. Zapadalność na świecie jest bardzo zróżnicowana, największa w krajach wysokorozwiniętych. W Europie i Stanach Zjednoczonych rak trzustki stanowi czwartą z kolei przyczynę zgonów z powodu nowotworu złośliwego.

Kliniczne rozpoznanie stawia się na podstawie badań obrazowych, przede wszystkim tomografii komputerowej. Mają one na celu zakwalifikowanie choroby do jednej z trzech kategorii: choroby operacyjnej, choroby o granicznej operacyjności i choroby nieoperacyjnej. Rozpoznanie histopatologiczne jest stawiane na podstawie badania preparatu pooperacyjnego lub bioptatu z wykonanej biopsji.

Jedyną metodą pozwalającą na całkowite wyleczenie jest wykonanie radykalnej onkologicznie operacji. Rodzaj operacji zależy od lokalizacji choroby. W raku głowy trzustki wykonuje się pankreatoduodenektomię sposobem Kauscha-Whipple’a lub w modyfikacji Traverso-Longmire’a z odpowiednio szerokim wycięciem węzłów chłonnych. Leczenie operacyjne uzupełnia się chemioterapią adiuwantową z zastosowaniem gemcytabiny lub 5-fluorouracylu albo kapecytabiny. U części chorych operację poprzedza leczenie neoadiuwantowe. Leczenie choroby z przerzutami jest oparte na chemioterapii. U chorych w dobrym stanie ogólnym preferuje się program FOLFIRINOX, polegający na podawaniu 5-fluorouracylu, irynotekanu i oksaliplatyny albo gemcytabiny z nab-paklitakselem. Chorych w złym stanie ogólnym leczy się monoterapeutycznie gemcytabiną. Chorobę miejscowo zaawansowaną leczy się podobnie jak chorobę z przerzutami.