Sicz Zaporoska

Sicz Zaporoska (ukr. Запорозька Січ) – główny ośrodek Kozaków zaporoskich (niżowych). Ufortyfikowany obóz (por. kosz) kozacki, zakładany od XVI wieku na różnych wyspach dolnego Dniepru. Była tzw. protopaństwem tudzież parapaństwem^{[potrzebny przypis]}.

Pierwsza Sicz została założona przez Dymitra Wiśniowieckiego zw. Bajdą w 1553 roku na Chortycy. Pierwsza Sicz nie istniała długo. Została zniszczona zupełnie latem 1557 roku (po zaciętej walce i wygłodzeniu Kozaków spowodowanym oblężeniem) przez Tatarów, posiłkowanych oddziałami Wołochów i Turków, dysponujących artylerią. Dymitr Wiśniowiecki uciekł z oblężonej twierdzy (Siczy) i w 1562 roku założył nową Sicz na wyspie Monasterskiej (Klasztornej). Po śmierci Wiśniowieckiego (1563 rok) wodzem Kozaków został Bohdan Różyński, który zaczął się tytułować hetmanem Kozaków niżowych^[1].

„Niebawem Kozaczyzna stała się samodzielną siłą polityczną i wojskową, a Sicz, przenoszona z wyspy na wyspę, stanowiła jej ośrodek. Posiadała też stałą załogę i poważną ilość sprzętu wojennego. Kozacy mieli teraz oparcie w dużej i trudnej do zdobycia twierdzy”^[1].

Nazwa Sicz pochodzi od słowa „zasieka” tj. umocnienie zbudowane z drewna. Zaporoska była dlatego, że leżała za porohami Dniepru (poroh = próg).

Sicz to również używana dawniej nazwa Zaporoża i Kozaków zaporoskich.

„Sicz była rodzajem grodu, obwarowanego wałami i palisadami. Gród ten składał się z cerkwi pod wezwaniem Matki Boskiej, domów atamana koszowego i jeneralnej starszyzny. Resztą wojska mieściła się w 38 długich szopach, nazwanych kureniami. W każdym kureniu było do 300 towarzystwa pod naczelnictwem atamana kurennego, razem z nimi mieszkającego. Tworzyli oni jednostkę wojskową również zwaną kureniem. Oprócz tych budynków było w siczy 40 karczem”^[2].