Sklerocjum

Sklerocjum lub sklerota (łac. sclerotium) – bulwowate (zwykle) wytwory grzybni zbudowane z paraplektynchymy, czyli gęsto splątanych strzępek. Są rodzajem przetrwalników^[1]. Szczególnie zbite, zwarte strzępki znajdują się na powierzchni skleroty, tworząc jej okrywę. Zadaniem sklerocjów jest magazynowanie substancji zapasowych, ale także biorą udział w rozmnażaniu. Z czasem, gdy sklerocja zgromadzą substancje zapasowe, coraz bardziej zbita warstwa zewnętrznej plektenchymy odcina ich łączność z grzybnią i sklerocja uniezależniają się od niej. W sprzyjających warunkach korzystając ze zgromadzonych zapasów rozwijają się z nich owocniki^[2].

Sklerocja mogą występować na grzybni pod lub nad ziemią – na przykład u pasożytniczej buławinki czerwonej sklerocja, zwane sporyszem, występują na ziarniakach zbóż. Sklerocja innych pasożytniczych grzybów z rodzaju Sclerotinia wyrastają na powierzchniach korzeni, łodyg, liści, owoców wielu gatunków roślin, mogą występować także wewnątrz tkanek roślinnych (częste są wewnątrz łodyg słonecznika). Po obumarciu rośliny sklerocja w różny sposób ostatecznie przedostają się zazwyczaj do gleby, w której mogą przetrwać przez wiele miesięcy, a nawet lat, zanim wyrosną z nich nowe owocniki^[2].

Sklerocja mają różny rozmiar – od wielkości główki szpilki po pięść człowieka – i zazwyczaj ciemny kolor. Największe wytwarza występujący w Australii Polyporus mylittae: rozmiary tych występujących pod ziemią sklerot dochodzą do wielkości głowy człowieka i są jadalne^[2].

U niektórych grzybów, np. z grupy agonomycetes, sklerocja spełniają rolę konidiomu, czyli struktury wytwarzającej zarodniki konidialne^[3]. Podobną rolę jak sklerocja spełniają pseudosklerocja (pseudoskleroty). Również tworzą zwartą strukturę, ale zawierają nie tylko grzybnię, ale także przerośnięte nią części roślin lub ziemię^[4].

Niektóre gatunki, np. Verticillium, tworzą bardzo drobne sklerocja zwane mikrosklerocjami^[3].