Teutates

Teutates

bóg wojny, plemienia
Teutates-Mercurius (relief z bazy kolumny)
Inne imiona	Toutatis, Toutanos, Teutanus, Toutiorix
Występowanie	mitologia celtycka

Teutates, Toutatis – według przekazu rzymskiego poety Lukana oraz inskrypcji sakralnych, jeden z trzech głównych bogów galijskich obok Taranisa i Esusa^[1], emanacja boga wojny.

Zaliczany do bóstw chtonicznych^[2], miał charakter hippomorficzny (końskopodobny) i zakłada się, iż pierwotnie był innym bytem (hipostazą) bogini Epony^[3]. Czczony także przez Celtów wschodnich, na ich monetach wyobrażany był jako „bóstwo beznogie”^[4].

Jego imię często pojawia się jako przydomek Marsa, podobnie często utożsamiany też z Mercuriusem (Merkurym)^[5]. Tłumaczy się je jako „ojciec rodu” albo „ojciec plemienia (ludu)”^[6]. Niewykluczone, iż będąc przypuszczalnie bogiem jedności plemiennej, czczony jednak przez różne ludy celtyckie pod innym imieniem, był nie ogólnoceltyckim, ale lokalnym bóstwem konkretnego regionu^[7].

Składano mu w ofierze ludzi przez topienie ich w bagnach bądź też zanurzanie głową w beczkach (jak przedstawiono to w scenach ze znaleziska znanego jako kocioł z Gundestrup)^[8].

Bóstwo to poznane jest przede wszystkim z inskrypcji wobec bardzo nielicznych przedstawień figuralnych. Za jedno z jego wyobrażeń uważana jest kamienna głowa z Mšeckich Žehrovic (datowana na II-I w. p.n.e.), ukazująca go w torkwesie, ze spiralnie zakręconymi wąsami i brwiami (wys. 25 cm, w zbiorach Muzeum Narodowego w Pradze)^[9].

Za prawdopodobny uważany jest związek imienia tego bóstwa z iryjskim pojęciem túath (lud) oraz z celtycką nazwą plemienną Teutonów (współcześnie przyjętą od łacińskiej formy Teutones)^[10].

Obecnie utrwalony w kulturze masowej i zapamiętany dzięki serii francuskich komiksów o Asteriksie, w których Galowie często przywołują jego imię zaklinając się „na Teutatesa”.