Timajos

Timajos z Tauromenion (gr. Τιμαῖος^[1] druga połowa IV w. p.n.e. - pierwsza połowa III w.p.n.e.^[2]) – historyk^[3] grecki z Sycylii. Syn Andromachosa^[4], założyciela Tauromenionu (dzisiejszej Taorminy). Od 312 p.n.e.^{[potrzebny przypis]} przebywał w Atenach jako metojk, prawdopodobnie na skutek zajęcia jego rodzinnego miasta przez Agatoklesa^[4][5].

Autor utworu chronograficznego Zwycięzcy olimpijscy (gr. Olympioníkai) oraz Dziejów (gr. Historíai, tytułowanych także: Sprawy Sycylijskie - Italiká kaj Sikeliká)^[4] w 38 księgach (zachowanych we fragmentach), poświęconych dziejom Greków na Zachodzie (na Sycylii, w Italii i południowej Galii), słabo w tamtym czasie znanym w reszcie greckiego świata. Początkowe pięć ksiąg było wprowadzeniem geograficzno-etnograficznym opisującym ludy z jakim Grecy zetknęli się na tamtych obszarach^[5], reszta obejmowała historię od czasów mitycznych do roku 264 p.n.e.^[2] W utworze tym Timajos dał wyraz swojej nienawiści do tyranii, krytykując zwłaszcza Agatoklesa^[2]. Pod koniec życia Timajos stworzył dodatek opisujący wyprawę Pyrrusa do Italii i na Sycylię.

Praca Timajosa szybko stała się popularna i zyskała poważanie, to prawdpopodobnie ona zapoczątkowała praktykę datowania wydarzeń według olimpiad^[6]. Także Rzymianie późniejszych czasów docenili jego dzieło (i wykorzystywali je jako źródło we własnej historiografii, tworzonej później), gdyż był jednym z pierwszych historyków, którzy dostrzegli rosnące znaczenie ich miasta^[5]. Polibiusz, mimo że w swojej pracy rozpoczął opis historii od momentu zakończenia utworu Timajosa, był ostrym krytykiem autora Dziejów. Zarzucał mu brak doświadczenia politycznego, wojskowego, brak podróży i czerpanie wiedzy wyłącznie z książek (użył określenia: historyk książkowy - bybliakós)^[5]. Nisko oceniał przemowy, które Timajos władał w usta postaci historycznych, a także opisy bitew, wydaje się jednak, że poza tymi elementami Dzieje były utworem rzetelnym^[5]. Z zarzutów Polibiusza wynika, że Timajosa interesowały oprócz badań historycznych także antykwaryczne (poszukiwał m.in. starych inskrypcji w celu wydobycia szczegółowych informacji); była to postawa typowa dla tzw. historyków lokalnych okresu hellenistycznego, którzy opisywali zwykle dzieje jednego polis^[7].