Zimbabwe

Republika Zimbabwe

Republic of Zimbabwe

Herb Flaga
Dewiza: Unity, Freedom, Work (Jedność, Wolność, Praca)
Hymn: Ngaikomborerwe nyika ye Zimbabwe (Błogosławiona bądź ziemio Zimbabwe)
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Harare
Data powstania	11 listopada 1965
Prezydent	Emmerson Mnangagwa
Powierzchnia	390 757 km²
Populacja (2024) • liczba ludności	17 150 352
• gęstość	44 os./km²
Kod ISO 3166	ZW
Waluta	Zimbabwe Gold(inne języki)
Telefoniczny nr kierunkowy	+263
Domena internetowa	.zw
Kod samochodowy	ZW
Kod samolotowy	Z
Strefa czasowa	UTC +2
Język urzędowy	angielski i 15 innych[1]
Religia dominująca	protestantyzm
PKB (2023)  • całkowite   • na osobę	29,93 mld[2] USD 1852[2] USD
PKB (PSN) (2023)  • całkowite   • na osobę	42,47 mld[2] dolarów międzynar.[2] 2627[2] dolarów międzynar.
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Zimbabwe, oficjalnie Republika Zimbabwe (ang. Republic of Zimbabwe) – państwo śródlądowe położone w południowej Afryce. Zajmuje powierzchnię 390 757 km², a zamieszkane jest przez 17 150 352 osoby (szac. 2024)^[3].

Kraj położony jest w strefie międzyzwrotnikowej, niemal w całości na obszarze wyżynnym. Krajobraz zdominowany jest przez sawanny; występuje tu klimat subtropikalny i stepowy, dwie pory roku – sucha i deszczowa. Rzeka Zambezi wyznacza północną granicę z Zambią, na wschodzie – góry Inyanga(inne języki) z Mozambikiem, na południu – rzeka Limpopo z Południową Afryką, na zachodzie kraj graniczy z Botswaną^[4].

Zimbabwe jest republiką z systemem prezydenckim^[3]. Stolicą i największym miastem kraju jest Harare^[3], innym znaczącym ośrodkiem miejskim jest Bulawayo^[4]. Kraj cechuje się niskim poziomem rozwoju gospodarczego, porównywalnym do innych państw Afryki Subsaharyjskiej. W 2023 roku PKB realne wynosiło 3500 USD na mieszkańca^[3]. Gospodarka w dużej mierze opiera się na rolnictwie, w którym zatrudniona jest ponad połowa mieszkańców^[4], oraz eksploatacji złóż mineralnych^[3]. Od 2024 roku walutą jest Zimbabwe Gold(inne języki), które zastąpiło dolara Zimbabwe, zdeprecjonowanego w wyniku wieloletniej hiperinflacji^[3].

Kraj zamieszkany jest głównie przez ludy afrykańskie (w 2022 roku 99,6% ogółu) – w większości Szona, także Matabele (Ndebele). Status języka urzędowego ma 16 języków, w tym shona (ojczysty dla 80,9% ludności, 2022 r.), ndebele (11,5%) oraz angielski (0,3%)^[3]. Język angielski znajduje się w powszechnym użyciu w edukacji, administracji publicznej, mediach oraz handlu, potrafi się nim posługiwać zdecydowana większość mieszkańców^[5]. Chrześcijanie stanowią ponad 80% społeczeństwa, nieco ponad połowa z nich przynależy do kościołów apostolskich^[a][4].

Nazwa państwa pochodzi od królestwa Zimbabwe(inne języki), które istniało w XIII–XV wieku, oraz jego stolicy – Wielkiego Zimbabwe. W późniejszym czasie władzę nad tym terenem sprawowały królestwa Mutapa (XV–XVIII w.), Rozwi i ostatecznie Matabele (XIX w.). Pod koniec XIX wieku obszar został zajęty przez Brytyjczyków, którzy w 1923 roku ustanowili kolonię Rodezję Południową (w latach 1953–1963 część Federacji Rodezji i Niasy), w której wykształcił się system rządów białej mniejszości. Licząc na utrzymanie statusu quo, w 1965 roku rząd kolonii jednostronnie proklamował niepodległość kraju, który przyjął nazwę Rodezja. Wieloletnia izolacja na arenie międzynarodowej oraz wojna partyzancka ostatecznie doprowadziły do emancypacji ludności czarnoskórej i ustanowienia w 1980 roku państwa Zimbabwe. Pod rządami Roberta Mugabego (1980–2017^[b]) w kraju podjęto działania na rzecz zmniejszenia nierówności rasowych, w szczególności poprzez reformę rolną(inne języki), która przyczyniła się do exodusu białej ludności i zapaści gospodarczej kraju. Rządy Mugabego charakteryzowały się autorytaryzmem, represjami wobec przeciwników politycznych oraz korupcją. Po jego obaleniu w wyniku zamachu stanu w 2017 roku sytuacja polityczna i gospodarcza w kraju pozostaje niestabilna^[3][4].