Kulturna revolucija

Ovo je članak o događajima u NR Kini. Za iransku islamsku kulturnu revoluciju, vidi Iranska kulturna revolucija.

Velika proleterska kulturna revolucija (pojednostavljeni kineski: 无产阶级文化大革命; tradicionalni kineski: 無產階級文化大革命; pinyin: Wúchǎn Jiējí Wénhuà Dà Gémìng; doslovno "Proleterska kulturna velika revolucija"; ili jednostavno Kulturna revolucija; na kineskom skraćeno kao 文化大革命 ili 文革) je bio masovni nasilni pokret koji je uzrokovao društveni, politički i ekonomski kaos u Narodnoj Republici Kini krajem 1960-ih i početkom 1970-ih. Započeo je godine 1966. a službeno završio s Maoovom smrću godine 1976. Kao rezultat je imao sveopći ekonomski kaos i stagnaciju.

Pokrenuo ga je Mao Zedong, predsjednik Komunističke partije Kine na dan 16. maja 1966.; Mao je tvrdi da "liberalni buržoaski" elementi još uvijek postoje u Partiji i društvu u cjelini, te da nastoje obnoviti kapitalizam. Mao je, u skladu s vlastitom teorijom permanentne revolucije, tvrdio da ti elementi trebaju biti uklonjeni kroz revolucionarnu i nasilnu klasnu borbu koju bi trebala voditi kineska omladina. Ona je, pak, na Maov poziv odgovorila formiranjem grupa Crvene garde širom zemlje.

Pokret se s vremenom proširio na vojsku, radnike u gradovima, a na kraju i samo vodstvo Partije. Iako je sam Mao kulturnu revoluciju službeno proglasio završenom 1969. godine, njena aktivna faza je trajala do smrti Lin Biaoa u avionskoj nesreći 1971 godine. Borba za vlast i politička nestabilnost se nastavila i iza 1969. godine, te se period koji je završio hapšenjem Četveročlane bande godine 1976. također smatra dijelom Revolucije.

Nakon Maove smrti godine 1976. snage u Partiji na čelu s Deng Xiaopingom i suprotstavljenje revoluciji, stekle su vlast te je najveći dio političkih, ekonopmskih i obrazovnih reformi vezanih uz kulturnu revoluciju napušten do 1978. godine. Otada se u Kini Kulturna revolucija službeno tretira kao negativni fenomen. Ličnosti koje su bile vezane uz Kulturnu revoluciju su bile proganjane. Partija je u službenom mišljenju 1981. godine najveći dio odgovornosti svalila na Mao Zedonga, ali također i za najgore ekscese okrivila Lin Biaoa i Četvoročlanu bandu.