Dhul

Maqaalkaan waxa uu ku socdaa Dhul. halkaan ka daalaco ciwaan shaabaha eeh Meere.

Dhul

Muuqaalka Dhulka, laga soo sawiray Apollo 17
Calaamadayn
Magac isbedela	Tellus or Telluris, Gaia
Sifooyin gaara
Miisaan J2000.0
Wareegdhow	152,098,232 km 1.01671388 AU
Wareegfog	147,098,290 km 0.98329134 AU
Gobol Goobo	149,598,261 km 1.00000261 AU
Iskuwareeg Yar	0.01671123
Iskucelceliska Wareega	357.51716°
Janjeedhka	7.155° ilaa dhul-bareha qoraxda 1.57869° ee xagal toosan
Loolasha u yaryihiin	348.73936°
Wakhtidhan	114.20783°
Dayaxyo	1 dayax oo dabiici ah (Dayaxa), 8,300+
Foorar	23°26'21".4119
0.367 (geometric) 0.306 (Bond)
Kulka oogada yeraan dhex-dhexaad badnaan Kelvin 184 K 288 K 330 K Celsius −89.2 °C 15 °C 56.7 °C

Dhulka (Af Ingiriis : earth, Af Carabi : ar‎) waa meereha sadexaad ee qoraxda u dhow ee Bahda Midaysay Qoraxdu. Waa meeraha ugu muga iyo miisaanka weeyn iyo midka shanaad ee ugu xajmiga weeyn sideedda meere eeBahda Qoraxdu Midaysay. Dhulka waxa lagu naaneeysaa Meeraha Midabka Buluugan^[1] sababtoo ah marka hawoda sare laga soo fiirinayo waxa muuqda midabka buluuga.

Dhulku waa meereha kaliya ee nolol ka jirto dhamaan meereyaasha aan naqaano. Waxa lagu qiyaasaa meeraha dhulka in da'diisu ku dhowdahay 4.5 bilyan oo sanno. Dhulka isku-wareegiisa (Circumference) waa 40,007.86 km marka laga xisaabayo dhul badheha, sidoo kale baaxada guud ee oogada dhulku waa 510,072,000 km2 - taas oo ka kooban 148,940,000 km^2[2] dhul ama caro iyo dhagax ah una dhiganta 29.2 %; iyo 361,132,000 km2 biyo iyo bad ah, taas oo u dhiganta 70.8 %.^[3]

Muga dhulku waa 1.08321 ×10 12 km³ halka cufka meeraha dhulku yahay 5.97219 ×10 24 kg. Sidoo kale, miisaanka cuf ee dhulku waa 5.515 g/cm³,^[4] halka cufisjiidadka dhul badhehu yahay 9.780327 m/s2 taas oo u dhiganta 0.99732 g. Cadaadiska dunidan waa 101.325 kPa (MSL).

Heerkulka oogada sare ee dhulku waa meel dhexaad taas oo ah mida taageertay in nolol^[5] ka jirto meerehan. Kulka iyo qaboowga dhulku wuu kala duwan yahay ayadoo Cidhifyada (polars) oogu heerkul hooseeyo taas ka dhigtey qaboow badan, laakiin meelaha ku beegan dhul badheha ayaa ugu heerkul sareeya dunida. ^[6] Guud ahaan, heerkulka dunidu marka ugu hooseeyo wuxuu gaadhaa 184 K ama −89.2 °C, dhex-dhexaad markuu yahay heerkulku waa 15 °C ama 288 K, marka uu ugu sareeyo kuleeylku wuxuu gaadhaa 56.7 °C ama 330 K.

Cirka ama Samoda sare ee dunidan aan ku nool nahay waxay ka sameeysan tahay 78.08% curiyeha nitrojiin (N) taas oo ah hawo, 20.95% ogsajiin (O), 0.93% argon, 0.039% Kaarboon-labo-ogsaadh (C₂O) iyo qiyaastii 1% uumi biyo ah (in kastoo mararka qaar kala duwan tahay cimilodu).

Meeraha dhulku wuxuu sameeyaa labo wareeg: mid uu ku wareego xariijintiisa taas oo loo yaqaano Sidereal rotation period oo ku qaadata wakhti dhan 23 saacadood, 56 daqiiqo iyo 4.100 ilbiriqsi taas oo ku dhow 24 saacadood oo ah habeen iyo maalin.^[7] Wareega labaad dhulku wuxuu ku sameeyaa qoraxda waxaanay ku qaadataa 365.25744 maalmood oo ah wakhti dhan hal sanad.

1. ↑ Meeraha Midabka Buluugan
2. ↑ "148,940,000 km²"
3. ↑ NOAA – Ocean
4. ↑ "cufka dhulku waa 5.515 g/cm³"
5. ↑ "nolol ka jirto"
6. ↑ Noaa.gov
7. ↑ "habeen iyo maalin"