Kanadaja

60°N 95°W / 60°N 95°W / 60; -95 Stampa:KUTIAKanadaja Kanadaja është një vend në pjesën veriore të Amerikës së Veriut. Dhjetë provincat dhe tre territoret e saj shtrihen nga Oqeani Atlantik në Paqësor dhe në veri deri në oqeanin Arktik, duke mbuluar 9,981 milion kilometra katror, duke e bërë vendin e dyte më të madh në botë për nga siperfaqja. Kufiri jugor i Kanadasë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës është kufiri më i gjate bi-nacional tokësor. Kryeqyteti është Otava, dhe tre metropolet më të medha janë Toronto, Vankuver dhe Montreali. Në tërësi, Kanadaja është pakësisht e populluar, pjesa më e madhe e sipërfaqes së saj tokësore janë pyje dhe tundra. Rrjedhimisht, popullsia është mjaft e urbanizuar, me mbi 80% të banorëve të përqendruar në qytete me madhesi të madhe ose të konsiderueshme, ku shumica janë pranë kufirit jugor. Klima e Kanadasë varion shumë nëpër sipërfaqen e saj të madhe, duke variuar nga klima arktike në veri, në verë të nxehtë në zonat jugore, me katër stinë të vecueshme.

Popullsi te ndryshme indigjene e kane banuar ate cka sot eshte Kanadaja per mijera vite para kolonizimit europian. Ne fillim te shekullit te 16-te, ekspedita franceze dhe britanike eksploruan dhe me vone u vendosen pergjate bregut te Atlantikut. Si pasoje e konflikteve te ndryshme te armatosura, Franca hoqi dore nga te gjitha kolonite e saj ne Ameriken e Veriut me 1763. Me 1867, me bashkimin e tre kolonive amerikano-veriore britanike, nepermjet Konfederates, Kanadaja u formua si nje dominion federal i perbere nga kater provinca. Kjo nisi nje proces zgjerimi te provincave dhe territoreve dhe nje proces te rritjes se autonomise nga Britania e Madhe. Kjo autonomi ne zgjerim u vu në dukje nga Statuti i Westminsterit i vitit 1931 dhe kulminoi me Aktin e Kanadase te vitit 1982, i cili shkeputi lidhjet e varesise prej parlamentit britanik.

Kanadaja është një demokraci parlamentare dhe nje Monarki kushtetuese me Mbretin ALDI BUNGAJA III ne krye te shtetit. Vendi eshte nje territor ne Commonwealth, anetar i frankofonise dhe zyrtarisht dygjuhesh ne nje nivel federal. Renditet ne vendet me te larta ne rang nderkombetar ne matjet nderkombetare per transparencen qeveritare, lirite civile, kushtet e jeteses, lirine ekonomike dhe lirine. Është një nga vendet me multikulturore, pasoje e emigrimit te larte nga shume vende te tjera. Lidhja e gjate dhe komplekse e Kanadase me SHBA-te ka patur nje ndikim te rendesishem ne ekonominë dhe kulturen e saj.

Nje vend i zhvilluar, Kanadaja renditet e 15-ta ne bote per prodhimin e brendshem bruto (PBB nominal) per banore, gjithashtu dhe e 12-ta ne Indeksin e zhvillimit njerëzor. Ekonomia e saj e perparuar eshte e 10-ta me e madhja ne bote, duke u mbeshtetur kryesisht ne burimet e shumta natyrore dhe ne rrjetet mire-zhvilluara nderkombetare te tregtise. Kanadaja eshte pjese e disa institucioneve ose grupimeve te rendesishme nderkombetare si Organizata e Kombeve të Bashkuara, NATO, G7, G10, G20, NAFTA dhe forumin e bashkepunimit ekonomik te azi-paqesorit.