Wikang Kantones

Kantones
廣東話 Gwóngdūng wá
Gwóngdūng wá (Kantones) na nakasulat sa tradisyonal na Tsino (kaliwa) at pinapayak na Tsino (kanan)
Katutubo sa	Tsina, Hong Kong, Macau, at mga komunidad ng Tsino sa ibang bansa
Rehiyon	Guangdong, silangang Guangxi
Pamilya	Sinitiko Sino-Tibetano Tsino Yue Yuehai Kantones
Mga sinaunang anyo	Proto-Sino-Tibetano Lumang Tsino Silangang Tsinong Han Gitnang Tsino
Mga diyalekto	Hong Kong Malasyo Tanka Wuzhou Xigua
Sistema ng panulat	Sulating Kantones Braille ng Kantones Sulating Kantones
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika sa	Hong Kong[a]  Macau[b]
Pinapamahalaan ng	Hong Kong: Kawanihan ng Edukasyon Macau: Kawanihan ng Edukasyon at Pag-unlad ng Kabataan
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3	yue (superset for all Yue dialects)
ISO 639-6	yyef (Yue F) guzh (Guangzhou)
Glottolog	cant1236
Linguasphere	79-AAA-ma

Ang wikang Kantones (Tsinong tradisyonal: 廣東話; Tsinong pinapayak: 广东话; Jyutping: Gwong2 dung1 waa2; Cantonese Yale: Gwóngdùng wá) ay ang tradisyonal na prestihiyosong baryante ng wikang Yue, isang wikang Sinitiko na bahagi ng pamilyang Sino-Tibetano, na may higit sa 85 milyong katutubong nagsasalita.^[1] Nagmula ito sa lungsod ng Guangzhou (kilala bilang Canton dati) at sa nakapaligid na Delta ng Ilog Perlas.^[2] Habang partikular na tumutukoy ang salitang Kantones sa prestihiyosong baryante, sa lingguwistika kadalasan itong ginagamit sa buong subgrupong Yue ng Tsino, kabilang dito ang mga magkaugnay ngunit bahagyang nagkakaunawaang baryante tulad ng Taishanes.

Itinuturing ang Kantones na isang mahalaga at di-mapaghihiwalay na bahagi ng kultural na identidad para sa mga katutubong nagsasalita nito sa malalaking bahagi ng timog-silangang Tsina, Hong Kong at Macau, gayundin sa mga komunidad nito sa ibang bansa. Sa kalupaang Tsina, ito ang lingguwa prangka ng lalawigan ng Guangdong (bilang ang pangunahing wika ng Delta ng Ilog Perlas) at mga karatig na lugar tulad ng Guangxi. Ito rin ang nangingibabaw at ko-opisyal na wika ng Hong Kong at Macau. Higit pa rito, malawakang sinasalita ang wikang Kantones ng mga Tsino sa Timog-silangang Asya (lalo na sa Biyetnam at Malasya, gayundin sa Singapura at Kambodya sa mas mababang antas) at sa mundong Kanluranin.^[2][3]

Bagaman may maraming kahawig na bokabularyo ang Kantones sa Mandarin at iba pang uri ng wikang Tsino, hindi nagkakaunawaan ang mga wikang Sinitiko, pangunahin dahil sa mga pagkakaiba sa tunog, ngunit pati na rin sa mga pagkakaiba sa gramatika at bokabularyo. Minsan nagkakaiba ang istraktura ng pangungusap sa dalawang uri, lalo na ang puwesto ng pandiwa. Isang kapansin-pansing pagkakaiba ng Kantones at Mandarin ang pagkakasulat ng mga sinalita; maaaring irekord ang dalawa nang salita por salita, ngunit kakaunt lamangi ang mga nagsasalita ng Kantones na may kaalaman sa buong nakasulat na anyo ng bokabularyong Kantones, kaya gagamitin na lang ang pormalisadong pagkasulat na di-berbatim, na mas katulad sa nakasulat na Pamantayang Mandarin.^[4][2] Subalit, di-berbatim lamang ito pagdating sa bernakular na Kantones dahil posibleng basahin ang Pamantayang Tsino nang salita por salita sa pormal na Kantones, madalas na may kaunting pagbabago lamang sa leksikon na opsiyonal depende sa piniling rehistro ng mambabasa.^[3] Nagreresulta ito sa sitwasyon kung saan maaaring magkamukha ang tekstong Kantones at tekstong Mandarin ngunit magkaiba ang pagbigkas. Sa kabaligtaran, kadalasang ginagamit ang nakasulat na (bernakular na) Kantones sa mga di-pormal na sitwasyon tulad ng hatirang pangmadla at mga komiks.^[4][2]

Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "lower-alpha", pero walang nakitang <references group="lower-alpha"/> tag para rito); $2

1. ↑ Wikang Kantones mula sa Ethnologue (ika-26 na ed., 2023)
2. ↑ ^{2.0 2.1 2.2 2.3} Snow, Donald B. (2004). Cantonese as Written Language: The Growth of a Written Chinese Vernacular [Kantones bilang Wikang Nakasulat: Ang Paglago ng isang Nakasulat na Tsinong Bernakular] (sa wikang Ingles). Hong Kong University Press. p. 48. ISBN 9789622097094. Inarkibo mula sa orihinal noong 2016-04-24. Nakuha noong 2015-11-09.
3. ↑ ^{3.0 3.1} Lee, Kwai; Leung, Wai (2012). "The status of Cantonese in the education policy of Hong Kong" [Ang katayuan ng Kantones sa patakarang pang-edukasyon ng Hong Kong]. Multilingual Education (sa wikang Ingles). 2: 2. doi:10.1186/2191-5059-2-2. hdl:10397/98877.
4. ↑ ^{4.0 4.1} Matthews, Stephen; Yip, Virginia (1994). Cantonese: A Comprehensive Grammar [Kantones: Isang Komprehensibong Balarila] (sa wikang Ingles). London: Routledge. ISBN 9780203420843.