Belgrad

Belgrad Београд Beograd
Başkent
Belgrad Şehri Град Београд Grad Beograd
Belgrad panoraması Sırbistan Meclisi Yeni Saray Avala Kulesi Ušće Kulesi Gardoš Kulesi Sırp Bilim ve Sanat Akademisi Aziz Sava Katedrali Belgrad Kalesi İsimsiz Kahraman Anıtı
Bayrak Arma
Marşlar: Sırpça: Химна Београду(Himna Beogradu) Türkçe: "Belgrade Marşı"
Belgrad'ın Avrupa'daki ve Sırbistan'daki konumu
Ülke	Sırbistan
Bölge	Belgrad Şehri
Belediye	Belgrad'ın belediyeleri
Kururluş	MÖ 279'dan önce (Singidunum)[1]
Alt idari birimler	Liste Barajevo Čukarica Grocka Lazarevac Mladenovac Yeni Belgrad Obrenovac Palilula Rakovica Savski Venac Sopot Stari Grad Surčin Voždovac Vračar Zemun Zvezdara
İdare
• Belediye başkanı	Aleksandar Šapić (SPS-SNS)
Yüzölçümü
• Başkent	3234,96 km²
• Kent	1.035 km² (399 mil²)
Rakım	132 m
Nüfus  (2022)
• Başkent	1.197,714[4]
• Yoğunluk	3078/km²
• Kent	1.383,875[3]
• Kent yoğunluğu	1.337/km² (3.460/mil²)
• Metropol	1,659,440[2]
• Metropol yoğunluğu	520/km² (1.300/mil²)
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	(+381) 11
ISO 3166 kodu	RS-00
Plaka kodu	BG
Havalimanı	Belgrad Nikola Tesla Havalimanı (BEG)
Resmî site www.beograd.rs

Belgrad (Sırpça: Београд / Beograd dinle^ⓘ, Osmanlıca: بلغراد / Bélighrad (Bélergad)^[5]), Sırbistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. Tuna ve Sava nehirlerinin birleştiği platoda yer almakta olup 1,2 milyonluk merkez nüfusu ve 1,65 milyondan fazla metropolitan nüfusuyla Güneydoğu Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biri olan kentin adı Beyaz Şehir anlamına gelmektedir. İdari olarak yüzölçümü 3.222,68 km² olan ve ülkenin %3,6'sını kaplayan kent, ülke nüfusun yaklaşık %22,5'ini barındırır.^[6]

Belgrad'ın kurulduğu alan, Prehistorik Avrupa'nın en büyük kültürlerinden olan Vinča kültürünün MÖ 6. yüzyıl dolaylarında doğduğu yerdir.^[7][8] Antik dönemde kentin bulunduğu alanda bir Trak-Dak^[9] kabilesi olan Singiler yerleşmişken MÖ 279'dan sonra bölgeye gelen Keltler buranın adını Singidūn olarak değiştirdi.^[7] Roma İmparatoru Augustus tarafından fethedilerek 2. yüzyılın ortalarında şehir hakları ile ödüllendirilen Belgrad^[10] 520'li yılların başlarında sürekli olarak Slav akınına uğradı. Stratejik konumu nedeniyle kent antik çağda sayısız Doğu ve Batı ordusunun 115 savaşına sahne oldu ve tarih boyunca 44 kez yerle bir edildi.^[11] Orta Çağ süresince Bizans İmparatorluğu, Franklar, Birinci Bulgar Devleti, Macaristan Krallığı ve Sırp Despotluğu hâkimiyetine giren kent 1521'de Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyetine girerek bir sancak hâline getirildi^[12] ve devletin Avrupa'daki toprakları ile tüm Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biri oldu.^[13] Kentin büyük bölümü Avusturya-Osmanlı savaşlarında zarar gördü ve bir müddet sonra hâkimiyeti Habsburg Monarşisi'ne geçti. Kentin Sırbistan'ın başkenti unvanını tekrar kazanması Sırp İsyanları sonucunda 1841'de gerçekleşse de şehrin kuzeyi Habsburg Monarşisi'nde kaldı ve 1918'de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu dağılana kadar kent 2 parça hâlinde varlığını sürdürdü. Birleşik kent 1918'de Yugoslavya'nın başkenti ilan edildi ve 2006'da ülke tamamen dağılana kadar da bu durumunu sürdürdü.

Günümüzde özerk bir yönetime sahip olan Belgrad'ın Sırbistan'ın idari yapılanmasında özel bir konumu vardır.^[14] Metropolitan kent alanı 17 belediyeye ayrılır ve her biri kendine özgü bir yerel konseye sahiptir.^[15]

1. ^ "Ancient Period". Belgrad Şehri. 5 Ekim 2000. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010. 
2. ^ url=https://www.stat.gov.rs/en-us/vesti/statisticalrelease/?p=14061&a=31&s=3104 21 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
3. ^ ETHNICITY - Data by municipalities and cities (PDF) (Sırpça). Sırbistan İstatistik Ofisi. 2023. s. 30. 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2024. 
4. ^ ETHNICITY - Data by municipalities and cities (PDF) (Sırpça). Sırbistan İstatistik Ofisi. 2023. s. 38. 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2024. 
5. ^ Dictionnaire abrege turc-français par Artin Hindoglu, Vienne, 1838. (s.125)
6. ^ "2011 sayımı ilk tahminleri". 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2011. 
7. ^ ^{a b} "Discover Belgrade". City of Belgrade. 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
8. ^ Tasic N, Srejovic D, Stojanovic B (1990). Vinca, Centre of the Neolithic culture of the Danubian region. Project Rastko - E-library of Serb Culture. 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
9. ^ "Belgrade Fortress history". Public Enterprise "Belgrade Fortress". 30 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2011. 
10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; books.google.com isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
11. ^ Robert Nurden (22 Mart 2009). "Belgrade has risen from the ashes to become the Balkans' party city". Londra: Independent. 8 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
12. ^ "The History of Belgrade". BelgradeNet Travel Guide. 24 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
13. ^ "Turkish and Austrian Rule". Resmi site. 24 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009. 
14. ^ "Assembly of the City of Belgrade". Belgrad şehri. 13 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2007. 
15. ^ "Urban Municipalities". Resmi site. 24 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2007.