Hidroliz

Hidroliz (Antik Yunancada “hidro” - su ve çözmek için parçalama anlamına gelmektedir.) işlemi suyu oluşturan hidrojen ve oksijen elementlerinin birbirinden ayrılması ile sonuçlanan bir işlemdir. Bazı kaynaklarda hidroliz, moleküllerin su ilavesiyle daha fazla sayıda parçacık oluşturması olarak da geçer. Hidroliz, su ile bir kimyasal bağın parçalanmasıdır yani bir kimyasal reaksiyondur. Hidroliz genel olarak suyun nükleofil (kimyasal bağ oluşturmak için elektrofile bir elektron çifti) olduğu ikame(yer değiştirme reaksiyonu), eliminasyon(organik reaksiyon türü) ve solvasyon (çözme) reaksiyonları için kullanılır.^[1]

Genellikle organik kimyada farklı fonksiyonel gruplara dönüştürme işlemi için kullanılırken, biyokimyada pek çok biyolojik işleyişin bu reaksiyona dayanarak gerçekleştiği gözlenmektedir. Bu parçalanma sırasında parçalanan kısımlardan birine H⁺ atomu diğerine ise OH^- grubu bağlanır.

Hidroliz işleminin gerçekleşmesi zorlu bir aşamadır. Hidroliz işleminin olabilmesi için su ile bir etkileşimde bulunan kimyasalın bir şekilde suyun içine geçmesi gerekir. Yoksa elektroliz işlemi gibi bir işlem olmayan hidrolizde, suyun parçalanması gibi bir durum mevcut olmayıp, daha çok sıvı fazda oluşan çoğu zaman da dinamik olan bir denge mevcuttur.

Bazı zamanlarda hidroliz işlemi suda çözünme ile tam olarak örtüşür. Bu işlem elektrik enerjisi ile de yapılabilir. Hidroliz işlemi bir asit için uygulanıyorsa suda çözünen asitin iyonlaşma sabiti olan Ka ve suyun iyonlaşma sabiti olan Ksu yardımıyla bir çözeltinin pH'ı hesaplanabilir.

pH=Ksu/Ka

Eğer çözelti bir baz çözeltisi ise bu çözeltinin Kb iyonlaşma sabitinden yararlanarak pOH hesaplanabilir.

pOH=Ksu/Kb

Biyolojide hidroliz; büyük moleküllerin su kullanılarak küçük moleküllere yani monomerlere ayrıldığı kimyasal reaksiyonlara denir. Hidrolizde monomer sayısının 1 eksiği kadar su harcanır. hidroliz genellikle suların ayrışmasıyla meydana gelirler bu ayrışma da damıtma yöntemi ile gerçekleşir.Bir karbonhidrat, hidroliz yoluyla bileşen şeker moleküllerine parçalanır (örneğin, sükroz, glikoz ve fruktoza parçalanır),ve bu parçalanma şekere dönüştürme (şekerleşme) olarak kabul edilir.^[2]

Hidroliz reaksiyonları, iki molekülün daha büyük bir molekülde birleştiği ve bir su molekülünü fırlattığı bir yoğunlaşma reaksiyonunun da tersi olabilir.Böylece hidroliz, parçalanmak için su ekler, oysa yoğuşma suyu ve diğer çözücüleri uzaklaştırarak oluşur.^[3]

1. ^ IUPAC, Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book") (1997). Online corrected version:  (2006–) "Hydrolysis 26 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". doi:10.1351/goldbook.H02902 26 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.IUPAC, Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book") (1997). Online corrected version:  (2006–) "Solvolysis 25 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". doi:10.1351/goldbook.S05762 25 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
2. ^ "Definition of Saccharification". www.merriam-webster.com. 24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved 8 September 2020.
3. ^ Steane, Richard. "Condensation and Hydrolysis 27 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". www.biotopics.co.uk. 31 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.