John D. Rockefeller

John D. Rockefeller Sr.
J. D. Rockefeller, 1895
Doğum	John Davison Rockefeller 8 Temmuz 1839 Richford, New York, Birleşik Devletler
Ölüm	23 Mayıs 1937 (97 yaşında) Rockefeller Köşkü, Ormond Beach, Florida, Birleşik Devletler
Defin yeri	Lake View Asiller Mezarlığı, Cleveland, Ohio 41°30′40″N 81°35′28″W / 41.511°K 81.591°B / 41.511; -81.591
Milliyet	Amerikalı
Diğer ad(lar)ı	The Oil Tycoon ("Petrol Kralı")
Meslek	İşletmeci sanayici hayırsever
Etkin yıllar	1855-1937
Tanınma nedeni	İnsanlık tarihinin en zenginlerinden Rockefeller ailesinin kurucusu Petrol endüstrisinin babası
Özvarlık	US$418 milyar Forbes:[1][2][not 1]
Boy	1,79 m (5 ft 10+1⁄2 in)
Siyasi parti	Cumhuriyetçi
Din	Baptist Kilisesi
Evlilik	Laura Spelman Rockefeller (e. 1864; ö. 1915)
Çocuk(lar)	Elizabeth Rockefeller Strong (kızı) Alice Rockefeller (kızı) Alta Rockefeller Prentice (kızı) Edith Rockefeller McCormick (kızı) John Rockefeller Jr. (oğlu)
Ebeveyn(ler)	William A. Rockefeller (babası) Eliza Davison Rockefeller (annesi)
Aile	Rockefeller ailesi
Kardeşleri Lucy Rockefeller (abla) Clorinda Rockefeller (üvey abla)   John D. Rockefeller William Rockefeller Jr. (erkek kardeş) Mary Rockefeller (kız kardeş) Cornelia Rockefeller (üvey kız kardeş) Franklin Rockefeller (Frances'in ikizi) Frances Rockefeller (Franklin'in ikizi)

John Davison Rockefeller, Senior (8 Temmuz 1839 - 23 Mayıs 1937), Birleşik Devletler'in ilk milyarderi^[3][4] ve tüm zamanların en zengin insanlarından biri^[5][6] olan Amerikalı işletmeci, sanayici ve hayırseverdi. Kardeşi William Jr. ile Rockefeller ailesini kurmuş ve ölene kadar hanedan reisliği yapmış; aynı zamanda Rockefeller Vakfı'nı kurmuş ve ölene kadar vakıf başkanlığı yapmıştır.

Rockefeller, 1839'da New York'a bağlı Richford köyünde, kalabalık ve yoksul bir çiftçi ailede 8 kardeşin üçüncüsü olarak dünyaya geldi. Babası ve annesinin ayrılmaları sebebiyle ailecek zor günler geçirdiler. Annesiyle birlikte yaşamaya devam eden John ve diğer kardeşleri, tarlada patates ve mısır ekip bunları satan annelerine yardım ederek bir süre yaşama tutundular, lakin ilerleyen zamanlarda ailede iyice büyüyen ekonomik geçimsizlik sebebiyle John, ailenin en büyük erkek çocuğu olarak lise eğitimini sonlandırıp erken yaşta iş hayatına atılmak zorunda kaldı. Kariyerine ilk defa 16 yaşında, ürün komisyonculuğu yapan bir şirkette muhasebeci çırağı olarak başladı. Gençliğinden beri çevresi ve yakınları tarafından hep "yüksek vizyonlu" bir insan olarak tanımlanmış John, 20 yaşından sonra petrolün büyük bir kaynak olacağını öngördü ve dönemin dünyasında damıtılması zor, çamurla eşit değere sahip, lakin geleceğin dünyasında "kara altın" denilecek kadar kıymetli bir enerji kaynağı olacak olan petrol işine girişti. 1870'te Standard Oil'i kurdu, 1897'ye kadar işletti ve en büyük hissedarı olarak kaldı. Kurduğu üniversitelerden olan Chicago Üniversitesi ve Rockefeller Üniversitesi'nde, petrokimya üzerine araştırmalar yaptırttı ve günümüz dünyasında neredeyse hayatın her yerinde olan plastik ve türevlerini buldurttu.

Petrol'ün kullanım sınırı dünya genelinde elektriğin girişine kadar bir ışık kaynağı olarak kullanılan gazyağı ve otomobilin icadından sonra yakıt olarak kullanılan benzin ile yetiniyordu. Rockefeller'ın serveti ise gazyağı ve benzin önem kazandıkça yükseldi ve sonunda ABD'deki tüm petrolün %90'ını en üst düzeyde kontrol ederek ülkedeki en zengin kişi oldu.^[a] Dahası Rockefeller, kendi petrollerini başka bir taşımacı şirketi aracı yapmadan, doğrudan kendi döşettiği ana boru hatları ile taşıttırdı. Böylece hem onu düşman gören demiryolu şirketlerini hem de sektöründeki diğer petrol rafinericilerini hızla iflasa sürükletti.

Zamanla Rockefeller petrol endüstrisinde bir devrim yarattı; yaptığı sermaye ile dünyaya petrolün nasıl bir değer olduğunu gösterdi. Büyüyen teknolojik yeniliklerle birlikte petrol daha çok çıkarılmaya başladı ve Rockefeller, bu petrolü işleten tek kişi haline geldi; bu yüzden ülkede, kendisine karşı büyük bir muhtaçlık hissi duyulurdu. Rockefeller'ın bu şekilde malî ve manevî büyümesi, Ida Tarbell gibi yorumcu yazarlarıda endişeye sokmuştu. Tarbell, yazılarında Rockefeller'ı çokça eleştirdi ve Rockefeller'ın, sahip olduğu bu gücü kötü kullanacağından endişe duyduğunu belitti. Büyüme süreci içerisinde gerek rakipleri, gerekse de yüksek sınıf halk tarafından pek sevilmeyen John'a, sırasıyla 1884 ve 1896'da iki defa silahlı suikast girişiminde bulunuldu, ancak her ikisindende ufak yaralanmalar alarak kurtuldu. Kamuoyundaki kötü imajını tam tersine çevirmek için dönemin halkla ilişkiler babası sayılan Ivy Lee'den yardım aldı.

1911'de Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi, federalleşmiş petrol şirketi Standart Oil'in, federal tekel yasalarını ihlal ettiği gerekçesi ile şirketin dağıtılması gerektiği kararını verdi. Bu davadan sonra Rockefeller'ın şirketi: ExxonMobil, Chevron Corporation, BP gibi günümüzde hâlâ dünyada en yüksek gelire sahip olan şirketleri içeren 34 ayrı petrol şirketine bölündü. Rockefeller, bu şirketler üzerinde de kontrol kurdu ve şirketin 34 parçaya bölünmesi, piyasada hareketlilik yarattı; böylece satışlar anormal bir şekilde artmaya başladı. Bu 34 şirketin toplam değeri, önceki şirket Standart Oil'in toplam değerinin önce iki, sonra üç katı kadar arttı. Sonuç olarak John Davison Rockefeller Sr., ülkenin ilk milyarderi, dönemin yaşayan en zengini ve kaydedilmiş tarihin en zengini oldu; öyle ki kişisel serveti günümüze kadar geçen süre içerisinde (107 yıl) hâlâ geçilemedi. Eğer günümüzde yaşasaydı 418 milyar dolarlık bireysel servetiyle tüm ABD ekonomisinin %2'sini tek başına kontrol edebilirdi.^{[7][8][9][10][11][not 2]}

1. ^ "The All-Time Richest Americans". All the Money in the World. Forbes. 14 Eylül 2007. 15 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2014. 
2. ^ "The 20 Richest People Of All Time". Business Insider. 2 Eylül 2010. 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2014. 
3. ^ "The Rockefellers". PBS. 27 Ekim 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2007. 
4. ^ "Top 10 Richest Men of All Time". AskMen.com. 1 Mart 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2007. 
5. ^ ^{a b} "The Richest Americans". Fortune. CNN. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
6. ^ "The Wealthiest Americans Ever". The New York Times. 15 Temmuz 2007. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2007. 
7. ^ "10 Things You May Not Know About John D. Rockefeller", 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. history.com; accessed Ekim 21, 2016.
8. ^ United States Department of Labor: Bureau of Labor Statistics; the family fortune is estimated at 11 billion in 2016 Fox Business Report September 1, 2016
9. ^ Hanson, Elizabeth (January 2000). The Rockefeller University Achievements: A Century of Science for the Benefit of Humankind, 1901-2001. The Rockefeller University Press. ISBN 9780874700312.
10. ^ US Gross Domestic Product 1913-1939 Stuck on Stupid Us Economy
11. ^ 10 richest people in the entire history 25 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., fbacs.com; accessed October 21, 2016.

Kaynak hatası: <ref> "not" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="not"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)