Nitrogliserin

Nitrogliserin

Adlandırmalar
Tercih edilen IUPAC adı Propan-1,2,3-tril trinitrat
Diğer adlar 1,2,3-Tris(nitrooksi)propan
Tanımlayıcılar
CAS numarası	55-63-0
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
Beilstein Referansı	1802063
ChEBI	CHEBI:28787
ChEMBL	ChEMBL730
ChemSpider	4354
DrugBank	DB00727
ECHA InfoCard	100.000.219
EC Numarası	200-240-8
Gmelin Referansı	165859
IUPHAR/BPS	7053
KEGG	D00515
MeSH	Nitrogliserin
PubChem CID	4510
UNII	G59M7S0WS3
UN numarası	0143, 0144, 1204, 3064, 3319
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID1021407
InChI InChI=1S/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2  Key: SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYSA-N  InChI=1/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2 Key: SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYAR
SMILES C(C(CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]
Özellikler
Kimyasal formül	C3H5N3O9
Molekül kütlesi	227,09 g mol−1
Görünüm	Renksiz sıvı
Yoğunluk	1,6 g⋅cm3 (15 °C’de)
Erime noktası	14 °C (57 °F; 287 K)
Kaynama noktası	50 °C (122 °F; 323 K) Patlar
Çözünürlük (su içinde)	Çok az[1]
Çözünürlük	Aseton, eter, benzen, alkol[1]
log P	2,154
Yapı
Koordinasyon geometrisi	C1, C2 ve C3’de tetragonal N7, N8 ve N9’da üçgen düzlemsel
Moleküler geometri	C1, C2 ve C3’de tetrahedral N7, N8 ve N9’da dihedral
Termokimya
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−370 kJ⋅mol−1
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)	−1,529 MJ⋅mol−1
Farmakoloji
ATC kodu	C01DA02 (DSÖ) C05AE01 (DSÖ)
Uygulama yolu	Damardan, ağızdan, dil altından, topikal
Farmakokinetik:
Biyoyararlanım	<1%
Metabolizma	Karaciğer
Biyolojik yarı ömür	3 dakika
Hukuki durum	AU: S3 (Yalnızca eczacı tarafından)
Patlayıcı verileri
Şok duyarlılığı	Yüksek
Sürtünme duyarlılığı	Yüksek
Patlama hızı	7700 m⋅s1
REFaktörü	1,50
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Patlayıcı, zehirli
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Tehlike
Tehlike ifadeleri	H202, H205, H241, H301, H311, H331, H370
Önlem ifadeleri	P210, P243, P250, P260, P264, P270, P271, P280, P302+P352, P410
NFPA 704 (yangın karosu)	3 2 4
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen)	C 0,2 ppm (2 mg/m3) [deri][2]
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Nitrogliserin (NG, trinitrogliserin, TNG, nitro, gliseril trinitrat, 1,2,3-trinitroksipropan) nitrik asit esterinin oluşumuna uygun koşullar altında, en çok beyaz dumanlı nitrik asit ile gliserinin nitrolanmasıyla üretilen yoğun, renksiz, yağlı, patlayıcı sıvıdır. Kimyasal olarak, madde nitro bileşiğinden ziyade bir organik nitrat bileşiği olmasına rağmen, geleneksel adı genellikle daha fazla kullanılır. 1847'de icat edilen nitrogliserin, inşaat, yıkım ve madencilik endüstrilerinde kullanılan çoğunlukla dinamit gibi patlayıcı maddelerin üretiminde aktif bir bileşen olarak kullanılmaktadır. 1880'lerden beri, nitrogliserin ordu tarafından aktif bir bileşen ve kordit ve balistit gibi bazı katı itici yakıtlarda nitroselüloz için jelatinleştirici olarak kullanılmıştır.

Nitrogliserin fişek dolduranlar tarafından kullanılan çift bazlı dumansız barutların önemli bir bileşenidir. Nitroselülozlu yüzlerce barut bileşimi tüfek, tabanca ve av tüfeği fişeği dolduranlar tarafından kullanılır.

130 yılı aşkın süredir tıpta, anjina pektoris ve kronik kalp yetmezliği gibi kalp koşullarını tedavi etmek için, nitrogliserin güçlü bir vazodilatör (vasküler sistemin genişlemesi) olarak kullanılmıştır. Bu yararlı etkilerin daha önce nitrogliserinin, güçlü bir vazodilatör olan nitrik oksite dönüştürülmesinden kaynaklandığı bilinmesine rağmen, bu dönüşümü gerçekleştiren enzimin mitokondriyal aldehit dehidrojenaz (ALDH2) olduğu 2002 yılına kadar keşfedilememiştir.^[3] Nitrogliserin dilaltı tabletler, spreyler, kremler ve yakılar hâlinde bulunabilir.^[4]

1. ^ ^{a b} "Archived copy". 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 October 2016. 
2. ^ NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0456". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
3. ^ Chen, Z.; Foster, M. W.; Zhang, J.; Mao, L.; Rockman, H. A.; Kawamoto, T.; Kitagawa, K.; Nakayama, K. I.; Hess, D. T.; Stamler, J. S. (2005). "An essential role for mitochondrial aldehyde dehydrogenase in nitroglycerin bioactivation". Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (34). ss. 12159-12164. Bibcode:2005PNAS..10212159C. doi:10.1073/pnas.0503723102. PMC 1189320 $2. PMID 16103363. 
4. ^ "Archived copy". 10 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 April 2018.