Obsesif kompulsif bozukluk

Obsesif-kompulsif bozukluk
OKB hastası bazı kişilerde sık ve aşırı el yıkama görülür.
Uzmanlık	Psikiyatri, Psikoloji
Belirtiler	Her şeyi tekrar tekrar kontrol etme, sürekli kompulsif davranışlarda bulunma, sürekli olan istemsiz ve rahatsız edici düşünceler
Komplikasyon	İntihar, kendi kendine zarar vermek
Risk faktörü	Çocuk istismarı, stres, genetik faktörler
Tanı	Semptomlara göre
Tedavi	Psikoterapi, seçici seretonin geri alım inhibitörleri, klomipramin

Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), bireyin rahatsız edici düşüncelere sahip olduğu ve/veya belirli rutinleri, sıkıntıya yol açacak veya genel işlevi bozacak ölçüde tekrar tekrar yapma ihtiyacı hissettiği zihinsel ve davranışsal bir bozukluktur.^[1][2][3] Adından da anlaşılacağı gibi, OKB'nin birincil belirtileri obsesyonlar ve kompulsiyonlardır. Obsesyonlar, endişe, iğrenme veya rahatsızlık duyguları yaratan, kalıcı, istenmeyen düşünceler, zihinsel görüntüler veya dürtülerdir.^[4] Yaygın obsesyonlar arasında bulaşma korkusu, simetri takıntısı, din, cinsiyet ve zarar hakkında zorlayıcı düşünceler yer alır.^[2][5] Kompulsiyonlar, obsesyonlara yanıt olarak ortaya çıkan, tekrarlayan eylem veya rutinlerdir. Yaygın kompulsiyonlar arasında aşırı el yıkama, temizlik, bir şeyleri düzenleme, sayma, güvence arama ve bir şeyleri kontrol etme sayılabilir.^[2][5][6] OKB'li birçok yetişkin, kompulsiyonlarının bir anlam ifade etmediğinin farkındadır, ancak obsesyonların neden olduğu sıkıntıyı gidermek için yine de bunları gerçekleştirirler.^[2][4][5][7] Kompulsiyonlar o kadar sık meydana gelir ki, tipik olarak günde en az bir saat sürer ve kişinin yaşam kalitesini bozar.^[2][5]

OKB'nin nedeni bilinmemektedir.^[2] Bazı genetik bileşenler var gibi görünüyor ve tek yumurta ikizlerinde etkilenme, çift yumurta ikizlerinden daha olasıdır. Risk faktörleri arasında çocuk istismarı geçmişi veya diğer strese neden olan olaylar bulunuyor; örneğin bazı vakalar streptokok enfeksiyonlarından sonra meydana gelmiştir.^[2] Teşhis, sunulan semptomlara dayanır ve diğer uyuşturucuya bağlı veya tıbbi nedenlerin ekarte edilmesini gerektirir; Yale-Brown Obsesif Kompulsif Ölçeği (Y-BOCS) gibi derecelendirme ölçekleri şiddeti değerlendirir.^[3][8] Benzer semptomlara sahip diğer bozukluklar arasında yaygın anksiyete bozukluğu, majör depresif bozukluk, yeme bozuklukları, tik bozuklukları ve obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu yer alır.^[3] Bu durum ayrıca intihar eğiliminde genel bir artış ile ilişkilidir.^[9][10]

OKB tedavisi, bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi psikoterapiyi, antidepresanlar gibi farmakoterapiyi veya derin beyin stimülasyonu (DBS) gibi cerrahi prosedürleri içerebilir.^{[11][12][13][14]} BDT, obsesyonlara bilinçli maruz kalmayı artırır ve kompulsiyonları önlerken, metabilişsel terapi kişinin kendi düşünceleriyle ritüel davranışları arasında olan ilişkisini değiştirmeye teşvik eder.^[11][15] Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar), OKB'yi tedavi etmek için kullanılan yaygın bir antidepresandır. SSRI'lar, önerilen depresyon dozunun üzerinde kullanıldığında daha etkilidir; ancak, daha yüksek dozlar yan etki yoğunluğunu artırabilir.^[16] Yaygın olarak kullanılan SSRI'lar arasında sertralin, fluoksetin, fluvoksamin, paroksetin, sitalopram ve esitalopram bulunur.^[13] Bazı hastalar, en az iki ay boyunca çoklu SSRI'ların maksimum tolere edilen dozunu aldıktan sonra iyileşmede başarısız olurlar; bu vakalar tedaviye dirençli olarak nitelendirilir ve klomipramin veya atipik antipsikotik güçlendirme gibi ikinci basamak tedavi gerektirir.^{[11][12][16][17]} Cerrahi, en şiddetli veya tedaviye dirençli vakalarda son çare olarak kullanılabilir, ancak çoğu prosedür, yan etkileriyle ilgili sınırlı literatür nedeniyle deneysel olarak kabul edilir.^[18] OKB tedavisiz olarak, genellikle onlarca yıl sürer.^[3]

Obsesif-kompulsif bozukluk, hayatlarının bir noktasında insanların yaklaşık %2.3'ünü etkilerken, herhangi bir yıldaki oranlar yaklaşık %1.2'dir.^[3][19] Semptomların 35 yaşından sonra başlaması alışılmadık bir durumdur ve hastaların yaklaşık %50'si 20 yaşından önce günlük yaşamda zararlı etkiler yaşar.^[2][3] Erkekler ve kadınlar eşit olarak etkilenir ve OKB dünya çapında görülür.^[2][3] Obsesif-kompulsif deyimi bazen bir kişiyi aşırı titiz, mükemmeliyetçi, dalgın veya başka bir şekilde sabitlenmiş olarak tanımlamak için OKB ile ilgisi olmayan gayri resmi bir şekilde kullanılır.^[20]

1. ^ Drs; "The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders Clinical descriptions and diagnostic guidelines" (PDF). www.who.int World Health Organization. Microsoft Word. bluebook.doc. s. 116 (foot). 17 Ekim 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2021 – Microsoft Bing vasıtasıyla. 
2. ^ ^{a b c d e f g h i} "What is Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)?". U.S. National Institutes of Health (NIH). January 2016. 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2016.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "NIH20152" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
3. ^ ^{a b c d e f g} Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. 5. Washington: American Psychiatric Publishing. 2013. ss. 237-242. ISBN 978-0-89042-555-8.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "DSM52" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
4. ^ ^{a b} "Overview - Obsessive compulsive disorder (OCD)". nhs.uk (İngilizce). 16 Şubat 2021. 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021. 
5. ^ ^{a b c d} "What Is Obsessive-Compulsive Disorder?". www.psychiatry.org. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021. 
6. ^ "Obsessive-Compulsive Disorder in Children | CDC". Centers for Disease Control and Prevention (İngilizce). 2 Aralık 2020. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2021. 
7. ^ "What are compulsions? | OCD-UK" (İngilizce). 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 
8. ^ "Obsessive compulsive disorder: diagnosis and management". American Family Physician. 80 (3): 239-45. August 2009. PMID 19621834. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
9. ^ Angelakis (25 Mart 2015). "Suicidality in obsessive compulsive disorder (OCD): A systematic review and meta-analysis". Clinical Psychology Review. Oxford, England: Pergamon Press. 39: 1-15. doi:10.1016/j.cpr.2015.03.002. PMID 25875222. 
10. ^ Alonso (13 Ocak 2010). "Suicide in patients treated for obsessive-compulsive disorder: a prospective follow-up study". Journal of Affective Disorders. 124 (3): 300-308. doi:10.1016/j.jad.2009.12.001. PMID 20060171 – Elsevier Science Direct vasıtasıyla. 
11. ^ ^{a b c} Grant JE (14 Ağustos 2014). "Clinical practice: Obsessive-compulsive disorder". The New England Journal of Medicine. 371 (7): 646-53. doi:10.1056/NEJMcp1402176. PMID 25119610. 
12. ^ ^{a b} Veale (29 Kasım 2014). "Atypical antipsychotic augmentation in SSRI treatment refractory obsessive-compulsive disorder: a systematic review and meta-analysis". BMC Psychiatry. 14: 317. doi:10.1186/s12888-014-0317-5. PMC 4262998 $2. PMID 25432131. 
13. ^ ^{a b} "Medications Approved for Treatment of OCD". Beyond OCD: OCD Information and Resources. 1 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021. 
14. ^ Pittenger (September 2014). "Pharmacological treatment of obsessive-compulsive disorder". Psychiatric Clinics of North America. 37 (3): 375-391. doi:10.1016/j.psc.2014.05.006. PMC 4143776 $2. PMID 25150568. 
15. ^ Metacognitive therapy for anxiety and depression. Pbk. New York, NY: Guilford Press. 2011 [2009]. ISBN 978-1-60918-496-4. OCLC 699763619. 
16. ^ ^{a b} Bloch (August 2010). "Meta-Analysis of the Dose-Response Relationship of SSRI in Obsessive-Compulsive Disorder". Molecular Psychiatry. 15 (8): 850-855. doi:10.1038/mp.2009.50. PMC 2888928 $2. PMID 19468281. 
17. ^ "Current trends in drug treatment of obsessive-compulsive disorder". Neuropsychiatr Dis Treat. 6: 233-42. 2010. doi:10.2147/NDT.S3149. PMC 2877605 $2. PMID 20520787. 
18. ^ Blomstedt (December 2013). "Deep Brain Stimulation in the Treatment of Obsessive-Compulsive Disorder". World Neurosurgery. 80 (6): E245-E253. doi:10.1016/j.wneu.2012.10.006. PMID 23044000 – Elsevier Science Direct vasıtasıyla. 
19. ^ Goodman (September 2014). "Obsessive-compulsive disorder". The Psychiatric Clinics of North America. 37 (3): 257-67. doi:10.1016/j.psc.2014.06.004. PMID 25150561. 
20. ^ "Obsessional Disorders: A Conceptual History. Terminological and Classificatory Issues.". The anatomy of madness: essays in the history of psychiatry. Londra: Routledge. 1985. ss. 166-187. ISBN 978-0-415-32382-6.