Portakal (meyve)

Portakal, sedef otugiller ailesindeki çeşitli narenciye türlerinin bir meyvesidir; öncelikle acı portakal olarak da adlandırılan ilgili Citrus aurantium'dan ayırt etmek için tatlı portakal olarak da adlandırılan citrus sinensis'i ifade eder.^[1] Tatlı portakallar eşeysiz olarak çoğalır ve (çekirdek embriyonu yoluyla apomiksis) tatlı portakal çeşitleri mutasyonlarla ortaya çıkar.^[2][3][4][5]

Portakal, pomelo (Citrus maxima) ve mandalina (Citrus reticulata) arasında bir melezdir.^[2][6] Kloroplast genomu ve dolayısıyla maternal soyu, pomelonun genomudur.^[7] Tatlı portakalın tüm genomu dizilenmiştir.^[2]

Portakal ilk olarak Güney Çin, Kuzeydoğu Hindistan ve Myanmar'ı^[8][9] kapsayan bir bölgede ortaya çıkmıştır ve adından ilk kez MÖ 314'de Çin literatüründe söz edilmiştir.^[2] 1987 yılı itibarı ile portakal ağaçları dünyada en çok yetiştirilen meyve ağacı olmuştur.^[10] Portakal ağaçları, tatlı meyveleri için tropikal ve subtropikal iklimlerde yaygın olarak yetiştirilir. Ağacın meyvesi taze yenebilir, suyu veya kokulu kabuğu işlenebilir.^[11] 2012 itibarıyla tatlı portakallar, narenciye üretiminin yaklaşık %70'ini oluşturmaktadır.^[12]

2017'de dünya çapında 73 milyon ton portakal yetiştirildi, Brezilya dünyadaki üretimin %24'ünü karşıladı. Onu Çin ve Hindistan izledi.^[13]

1. ^ "Citrus ×sinensis (L.) Osbeck (pro sp.) (maxima × reticulata) sweet orange". Plants.USDA.gov. 12 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
2. ^ ^{a b c d} Xu, Q; Chen, LL; Ruan, X; Chen, D; Zhu, A; Chen, C; Bertrand, D; Jiao, WB; Hao, BH; Lyon, MP; Chen, J; Gao, S; Xing, F; Lan, H; Chang, JW; Ge, X; Lei, Y; Hu, Q; Miao, Y; Wang, L; Xiao, S; Biswas, MK; Zeng, W; Guo, F; Cao, H; Yang, X; Xu, XW; Cheng, YJ; Xu, J; Liu, JH; Luo, OJ; Tang, Z; Guo, WW; Kuang, H; Zhang, HY; Roose, ML; Nagarajan, N; Deng, XX; Ruan, Y (Jan 2013). "The draft genome of sweet orange (Citrus sinensis)". Nature Genetics. 45 (1): 59-66. doi:10.1038/ng.2472 . PMID 23179022. 
3. ^ "Orange Fruit Information". 9 Haziran 2017. 1 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018. 
4. ^ "Orange fruit nutrition facts and health benefits". 21 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018. 
5. ^ "Oranges: Health Benefits, Risks & Nutrition Facts". 25 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018. 
6. ^ Andrés García Lor (2013). Organización de la diversidad genética de los cítricos (PDF) (Tez). s. 79. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
7. ^ Velasco, R; Licciardello, C (2014). "A genealogy of the citrus family". Nature Biotechnology. 32 (7): 640-642. doi:10.1038/nbt.2954. PMID 25004231. 
8. ^ Morton, Julia F. (1987). Fruits of Warm Climates. s. 134–142. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
9. ^ Talon, Manuel; Caruso, Marco; Gmitter, Jr., Fred G. (2020). The Genus Citrus. Woodhead Publishing. s. 17. ISBN 9780128122174. 19 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
10. ^ Morton, J (1987). "Orange, Citrus sinensis. In: Fruits of Warm Climates". NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. ss. 134-142. 10 Kasım 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020. 
11. ^ "Citrus sinensis". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA).  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
12. ^ Organisms. Citrus Genome Database
13. ^ "Production of oranges, 2017 – choose "Production, Crops, World Regions" in the left margin and picklist". United Nations, Food and Agricultural Organization, FAO Statistics. 2018. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.