Sihizm

seri
Sihizm
İnsanlar Konular Ana Hat Tarih Sözlük
Sih guruları Guru Nanak Guru Angad Guru Amar Das Guru Ram Das Guru Arjan Guru Hargobind Guru Har Rai Guru Har Krishan Guru Tegh Bahadur Guru Gobind Singh Guru Granth Sahib
Bhagat Bhagat Kabir Bhagat Ravidas Bhagat Farid Bhagat Ramanand Bhagat Beni Bhagat Namdev Bhagat Sadhana Bhagat Bhikhan Bhagat Parmanand Bhagat Sain Bhagat Dhanna Bhagat Pipa Bhagat Surdas Bhagat Jaidev Bhagat Trilochan Bhatt Kalshar Bhatt Balh Bhatt Bhalh Bhatt Bhika Bhatt Gayand Bhatt Harbans Bhatt Jalap Bhatt Kirat Bhatt Mathura Bhatt Nalh Bhatt Salh Baba Sundar Satta Doom Balvand Rai
Filosof Naam Japo Kirat Karō Vand Chakkō Charhdi Kalā Guru Maneyo Granth Beş Hırsız Beş Erdem
Uygulamalar Sikh Rehat Maryada Prohibitions Ardās Kirtan Amrit Velā Dasvand The Five Ks Langar Sewa Simran Nitnem Dastar (Turban) Naam Karan Amrit Sanskar Anand Karaj Antam Sanskar
Metin Guru Granth Sahib Dasam Granth Sarbloh Granth Five Banis
Yerler ve Takhtlar Gurdwara Harmandir Sahib Akal Takht Keshgarh Sahib Damdama Sahib Patna Sahib Hazur Sahib
Genel konular ve terimler Ik Onkar Khalsa Waheguru Panj Pyare Nirgun ve Sargun Khanda Edebiyat Müzik İsimler Nanakshahi takvimi Eleştiri Akal Takht'ın Jathedar'ı Savaş Mezhepler
Sihizm ve diğer dinler Sihizm ve Hinduizm Sihizm ve İslam Sihizm ve Jainizm
g t d

Sihizm (Pencapça: ਸਿੱਖੀ; Sikkhī, Pencapça telaffuz: [ˈsɪkːʰiː], kökeni Pencapça: ਸਿੱਖ, çev. 'öğrenci', 'arayıcı' ya da 'acemi'), Hint yarımadasının^[i] Pencap bölgesinde MS 15. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan tek tanrılı bir dindir.^{[1][2][3][4][5][6]} Sihizm, başlıca dinlerin en gençlerinden biri ve dünyanın en büyük beşinci organize dinidir.^[7] 21. yüzyılın başlarından itibaren yaklaşık 25 milyon Sih vardır.^[8]

Sihizm, ilk guru Guru Nanak'ın (1469-1539)^[9] ve onun yerine geçen diğer dokuz Sih gurusunun ruhani öğretileriyle gelişmiştir. Onuncu guru Gobind Singh (1676-1708), Sih kutsal kitabı Guru Granth Sahib'i halefi tayin ederek bu kutsal kitabı, Sihler için ebedi, dini ruhani rehber olarak belirlemiştir.^[10][11][12] Guru Nanak, "doğruluk, sadakat, özdenetim ve saflık" içeren "aktif, yaratıcı ve pratik bir yaşam" yaşamanın metafizik gerçeğin ötesinde olduğunu ve ideal insanın "tanrı ile birlik kurduğunu, tanrının iradesini bildiğini ve bu iradeyi gerçekleştirdiğini" öğretmiştir.^[13] Altıncı Sih gurusu, Guru Hargobind (1606-1644), miri (siyasi/maddi) ve piri (manevi) alemlerinin karşılıklı birlikte varoluşu kavramını oluşturmuştur.^[14]

Sih kutsal kitabı, ik onkar (Pencapça: ੴ, çev. 'Tek Tanrı') hakkında temel dua olan Mul Mantar (Pencapça: ਮੂਲ ਮੰਤਰ) ile açılır.^[15] Guru Granth Sahib'de ifade edilen Sihizmin temel inançları, tek bir yaratıcının adına inanç ve meditasyon; tüm insanlığın ilahi birliği ve eşitliği; seva ('özverili hizmet') ile uğraşmak; herkesin yararı ve refahı için adalet için çabalamak ve bir kiracının hayatını yaşarken dürüst davranış ve geçim kaynağı unsurlarından oluşur.^[16][17][18] Bu ölçütlerden hareketle Sihizm, herhangi bir dini geleneğin 'Mutlak Hakikat' üzerinde tekeli olduğu iddialarını reddeder.^[ii][19]

Sihizm, tanrının varlığını hissetmenin bir yolu olarak kirtan aracılığıyla müzikal olarak ifade edilebilen simran'ı (Pencapça: ਸਿਮਰਨ, tanrının sözlerinin meditasyonu ve hatırlanması),^[20] ya da naam japna (tanrı adı üzerine meditasyon') aracılığıyla içtenliği vurgular. Takipçilerine "Beş Hırsız"ı (yani şehvet, öfke, açgözlülük, bağlılık ve ego) değiştirmeyi öğretir.^[21]

Sihizm, dinsel baskıların olduğu bir dönemde gelişti ve yayıldı ve hem Hinduizm hem de İslam dinlerinden gelenleri kabul etti.^[22] Hindistan'ın Babür hükümdarları, İslam'a geçmeyi reddeden Sih gurularından ikisine - Guru Arjan (1563-1605) ve Guru Tegh Bahadur (1621-1675) - işkence edip idam etti.^{[23][24][25][26]} Sihlere yapılan zulümlerden ötürü, vicdan ve din özgürlüğünü koruma emri olarak 1699'da Guru Gobind Singh tarafından Khalsa kuruldu ve üyeleri, bir Sant-Sipāhī'nin ('aziz-asker') niteliklerini taşıyordu.

Kaynak hatası: <ref> "lower-roman" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-roman"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

1. ^ Almasy, Steve. 2018 [2012]. "Who are Sikhs and what do they believe? 3 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." CNN International. US: Turner Broadcasting System.
2. ^ Nesbitt, Eleanor M. (2005). Sikhism: a very short introduction. Oxford University Press. ss. 21-23. ISBN 978-0-19-280601-7. 4 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
3. ^ Singh, Nirbhai (1990). Philosophy of Sikhism: Reality and Its Manifestations. New Delhi: Atlantic Publishers. ss. 1-3. 
4. ^ Takhar, Opinderjit Kaur (2016). Sikh Identity: An Exploration of Groups Among Sikhs. Abingdon-on-Thames, İngiltere: Taylor & Francis. s. 147. ISBN 978-1-351-90010-2. 
5. ^ "Religions: Sikhism". BBC.com. 2014. 14 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
6. ^ Cole, William Owen; Sambhi, Piara Singh (1993). Sikhism and Christianity: A Comparative Study. "Themes in Comparative Religion" series. Wallingford, İngiltere: Palgrave Macmillan. s. 117. ISBN 978-0333541074. 
7. ^ Almasy, Steve (5 Ağustos 2012). "Who are Sikhs and what do they believe?". CNN Digital. 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020. 
8. ^ McLeod, William Hewat. 2019 [1998]. "Sikhism". Encyclopædia Britannica Online. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2018. 
9. ^ Singh, Patwant (2000). The Sikhs. New York: Alfred A. Knopf. s. 17. 0-375-40728-6.
10. ^ Fenech, Louis, and William Hewat McLeod (2014). Historical Dictionary of Sikhism 21 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (3. bas.). Rowman & Littlefield. 978-1442236004. ss. 17, 84-5.
11. ^ James, William (2011). God's Plenty: Religious Diversity in Kingston. McGill-Queen's University Press. 978-0773538894. ss. 241-42.
12. ^ Mann, Gurinder Singh (2001). The Making of Sikh Scripture. Oxford University Press. ss. 21-25, 123-24. ISBN 978-0-19-513024-9. 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
13. ^ Marwaha, Sonali Bhatt (2006). Colors of Truth: Religion, Self and Emotions: Perspectives of Hinduism, Buddhism, Jainism, Zoroastrianism, Islam, Sikhism and Contemporary Psychology. Concept Publishing. ss. 205-206. ISBN 978-81-8069-268-0. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
14. ^ Marty, Martin E. (1996). Fundamentalisms and the State: Remaking Polities, Economies, and Militance. University of Chicago Press. s. 278. ISBN 978-0-226-50884-9. 5 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
15. ^ Singh, Pashaura (2003). The Guru Granth Sahib: Canon, Meaning and Authority. Oxford University Press. ss. 101-102. ISBN 978-0-19-908773-0. 
16. ^ Kalsi, Sewa Singh (2005). Sikhism. Philadelphia: Chelsea House. ss. 41-50. 
17. ^ Cole, William Owen; Sambhi, Piara Singh (1995). The Sikhs: Their Religious Beliefs and Practices. Sussex Academic Press. s. 200. 
18. ^ Teece, Geoff (2004). Sikhism: Religion in focus. Black Rabbit Books. s. 4. ISBN 978-1-58340-469-0. 
19. ^ Reichberg, Gregory M.; Syse, Henrik (2014). Religion, War, and Ethics: A Sourcebook of Textual Traditions. Cambridge University Press. ss. 672-674. ISBN 978-1-139-95204-0. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
20. ^ Pattanaik, Devdutt (2019). "Where Hinduism and Sikhism meet". Mumbai Mirror. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
21. ^ Nayar, Kamala Elizabeth; Sandhu, Jaswinder Singh (2012). The Socially Involved Renunciate: Guru Nanak's Discourse to the Nath Yogis. State University of New York Press. s. 106. ISBN 978-0-7914-7950-6. 
22. ^ Singh, Pritam (2008). Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy. Abingdon-on-Thames, England: Routledge. ISBN 9781134049455. Çok sayıda Hindu ve Müslüman köylü, inançtan, korkudan, ekonomik nedenlerden veya üçünün bir kombinasyonundan Sihizme geçti.(Khushwant Singh 1999: 106; Ganda Singh 1935: 73). 
23. ^ Singh, Pashaura; Fenech, Louis E. (2014). The Oxford Handbook of Sikh Studies. Oxford University Press. ss. 236-238. ISBN 978-0-19-969930-8. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
24. ^ Fenech, Louis E. (2001). "Martyrdom and the Execution of Guru Arjan in Early Sikh Sources". Journal of the American Oriental Society. 121 (1): 20-31. doi:10.2307/606726. JSTOR 606726. 
25. ^ Fenech, Louis E. (1997). "Martyrdom and the Sikh Tradition". Journal of the American Oriental Society. 117 (4): 623-642. doi:10.2307/606445. JSTOR 606445. 
26. ^ McLeod, Hew (1999). "Sikhs and Muslims in the Punjab". South Asia: Journal of South Asian Studies. 22 (sup001): 155-165. doi:10.1080/00856408708723379.