Sirius

Sirius

Sirius'un konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi Dönem J2000      Ekinoks J2000
Takımyıldız	Büyük Köpek
Sağ açıklık (α)	06sa 45d 08,91728s[1] A: 06sa 45d 08,91s[2] B: 06sa 45d 09,0s[3]
Dik açıklık (δ)	-16° 42′ 58,0171″[1] A: -16° 42′ 58,02″[2] B: -16° 43′ 06″[3]
Görünür büyüklük (V)	-1,46[4] A: -1,47[5] B: 8,44[5]
Sınıflandırma
Evrimsel aşama	A: Ana kol B: Beyaz cüce
Tayfsal sınıf	A0mA1 Va[6]
U−B renk ölçeği	A: -0,05[4] B: -1,04[7]
B−V renk ölçeği	A: +0,00[4] B: -0,03[7]
Tayfsal sınıf	DA2[5]
Astrometri
Dikey hız (${\displaystyle v_{r}}$)	-5,50[8] km/s
Özdevinim (μ)	RA: -546,01[1] mys/y Dec.: -1223,07[1] mys/y
Iraklık açısı (π)	379,21[1] mys
Uzaklık	8,60 ± 0,04[1] Iy (2,64 ± 0,01[1] pc)
Mutlak büyüklük (V)	A: +1,42[9] B: +11,18[7]
Özellikler
Kütle (m)	A: 2,063 ± 0,023[10] B: 1,018 ± 0,011[10] M☉
Yarıçap (r)	A: 1,711[11] B: 0,0084[12] R☉
Aydınlatma gücü	A: 25,4[11] B: 0,056[13] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)	A: 4,33[14] B: 8,57[12] cgs
Sıcaklık	A: 9.940[14] B: 25.000 ± 200[11] K
Metallik [Fe/H]	A: 0,50[15]
Dönüş hızı (${\displaystyle v_{\mathrm {e} }\cdot \sin i}$)	16[16] km/s
Yaş	A: 242 ± 5[10] B: 228+10 -8[10] milyon
Yörünge
Birincil yıldız	α Canis Majoris A
Yoldaş yıldız	α Canis Majoris B
Yörünge süresi (P)	50,1284 ± 0,0043[10] y
Ana eksen (a)	7,4957 ± 0,0025[10]
Dışmerkezlik (e)	0,59142 ± 0,00037[10]
Yörünge eğikliği (i)	136,336 ± 0,040[10]°
Yükseliş düğüm boylamı (Ω)	45,400 ± 0,071[10]°
Enberi dönemi (T)	1994,5715 ± 0,0058[10]
Enberi açısı (ω) (ikincil)	149,161 ± 0,075[10]°
Katalog belirtmeleri
α Canis Majoris • 9 Canis Majoris • BD -16° 1591 • HR 2491 • HD 48915 • SAO 151881 • TYC 5949-2777-1 • HIP 32349 • FK5 257 • LHS 219 • GJ 244

Sirius ya da Akyıldız,^[17] gece gökyüzündeki en parlak yıldızdır. Sirius adı Grekçe Σείριος (Latin harfleriyle: Seirios) kelimesinden türetilmiştir ve kelimenin tam anlamıyla "parlayan" veya "yakıcı, kavurucu" anlamına gelir. Yıldızın Bayer belirtmesi α Canis Majoris, Latinceleştirilmiş hali Alpha Canis Majoris ve kısaltılmışı α CMa veya Alpha CMa'dır. Görünür büyüklüğü -1,46 kadirdir ve bir sonraki en parlak yıldız olan Canopus'tan neredeyse iki kat daha parlaktır. Sirius, A0 veya A1 tayf tipine sahip bir anakol yıldızı olan Sirius A ve DA2 tayf tipine sahip sönük bir beyaz cüce olan yoldaşı Sirius B'den oluşan ikili yıldızdır. İki yıldız arasındaki mesafe, 50 yıllık yörüngelerinde 8,2 ila 31,5 astronomik birim arasında değişir.^[18]

Sirius, hem kendi içsel aydınlatma gücü hem de Güneş Sistemi'ne yakınlığı nedeniyle parlak görünür. 8,6 ışık yılı (2,64 pc) uzaklığıyla Dünya'ya en yakın komşu sistemlerden biridir. Sirius, yavaş yavaş Güneş Sistemi'ne yaklaşmaktadır ve önümüzdeki 60.000 yıl içinde parlaklığının hafifçe artarak -1,68 kadir büyüklüğüne ulaşması beklenmektedir. Tesadüfen aynı dönemde, yaklaşık olarak 66.270 yılında güney kutup yıldızı olma sırası Sirius'a gelecek. O yıl, güney göksel kutbuna 1,6 derece kadar yaklaşacaktır. Bu durum, Dünya'nın eksenel yalpalaması ve Sirius'un güney-güneybatı yönünde yavaşça hareket eden özdevinimi nedeniyle gerçekleşecek ve bu nedenle yalnızca güney yarımküreden görülebilecektir.^[19] Bu dönemin ardından Sirius'un uzaklığı artmaya başlayacak ve parlaklığı azalacaktır, fakat yaklaşık 210.000 yıl boyunca Dünya'nın gece gökyüzündeki en parlak yıldızı olmaya devam edecektir. Bu sürenin sonunda Sirius'tan daha yüksek bir aydınlatma gücüne sahip olacak başka bir A tipi yıldız olan Vega, gökyüzünün en parlak yıldızı olacaktır.^[20]

Sirius A, Güneş'ten yaklaşık iki kat daha fazla bir kütleye (M_☉) sahiptir ve mutlak görsel büyüklüğü +1,43'tür. Güneş'ten 25 kat daha fazla aydınlatma gücüne^[11] sahip olmasına rağmen Canopus, Betelgeuse veya Rigel gibi diğer parlak yıldızlara kıyasla önemli ölçüde daha düşük bir aydınlatma gücüne sahiptir. Sistem, 200 ila 300 milyon yıl yaşındadır^[11] ve başlangıçta iki parlak mavi yıldızdan oluşuyordu. Bu yıldızlardan daha büyük kütlelisi olan Sirius B, hidrojen yakıtını tüketerek dış katmanlarını kaybetmeden önce bir kırmızı deve dönüşmüş ve yaklaşık 120 milyon yıl önce beyaz cüce haline gelerek şu anki durumuna ulaşmıştır.^[11]

Sirius, takımyıldızı Büyük Köpek (Canis Major) içindeki belirgin konumuyla bağlantılı olarak, halk arasında "Köpek Yıldızı" olarak bilinir.^[21] Sirius'un "helyak doğuşu" (Güneş'le birlikte doğması), Antik Mısır'da Nil Nehri'nin taşkınlarını ve antik Yunanlar için yaz mevsiminin çöl sıcaklarını ("köpek günleri") işaret ederdi. Güney Yarımküre'deki Polinezyalılar için ise kışın habercisiydi ve Pasifik Okyanusu'nda seyrüsefer için önemli bir referans yıldızıydı.

1. ^ ^{a b c d e f g} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; aaa474_2_653 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
2. ^ ^{a b} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; tychods isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
3. ^ ^{a b} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; gianninas isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
4. ^ ^{a b c} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Hoffleit1991 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
5. ^ ^{a b c} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; holberg2013 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nstars isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
7. ^ ^{a b c} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; McCook2006 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Gontcharov2006 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
9. ^ Brosch 2008, ss. 89-117, "Modern optical measurements"
10. ^ ^{a b c d e f g h i j k} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; bond isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
11. ^ ^{a b c d e f} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Liebert2005 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
12. ^ ^{a b} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Holberg1998 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
13. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; sweeney isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
14. ^ ^{a b} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Adelman2004 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
15. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Qiu2001 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
16. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Royer2002 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
17. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Soydugan isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
18. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Schaaf2008 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
19. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; earthsky.org isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
20. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; tomkin98 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
21. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Allen1899 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)