Somaliland

Somaliland Jamhuuriyadda Soomaaliland (Somalice) جمهورية صوماليلاند (Arapça) Jumhūrīyat Ṣūmālīlānd Republic of Somaliland (İngilizce) Somaliland Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan لا إله إلا الله محمد رسول الله (Arapça) Lā ilāhā illā-llāhu; muḥammadun rasūlu-llāh "Allah'tan başka ilah yoktur, Muhammed Allah'ın elçisidir"
Millî marş Samo ku waar (Somalice) حياة طويلة مع السلام (Arapça) "Ebedi Barış İçinde Yaşayın"
Kontrol edilen bölge       İhtilaflı bölge
Başkent ve en büyük şehir	Hargeisa 9°33′K 44°03′D / 9.550°K 44.050°D / 9.550; 44.050
Resmî dil(ler)	Somalice
İkinci dil	Arapça,[1] İngilizce
Resmî din	İslam
Demonim	Somalilandli[2]
Hükûmet	Üniter başkanlık sistemli cumhuriyet
• Devlet Başkanı Abdurrahman Muhammed Abdullahi • Başkan Yardımcısı Mohamed Aw-Ali Abdi • Meclis Başkanı Yasin Hacı Mahmud • Başyargıç Adan Hacı Ali
Yasama organı	Parlamento
• Üst meclis	Ayan Meclisi
• Alt meclis	Temsilciler Meclisi
Somali'den tanınmayan bağımsızlık
• İshak Sultanlığı 1750-1884 • İngiliz himayesinin kuruluşu 1884 • Somaliland Devleti'nin bağımsızlığı 26 Haziran 1960 • Somali İtalyan Vesayet Bölgesi ile birlik 1 Temmuz 1960 • Bağımsızlık Bildirgesi 18 Mayıs 1991 • Mevcut anayasa 13 Haziran 2001
Yüzölçümü
• Toplam	76.000 km2[a]
Nüfus
• 2024 tahminî	6.200.000[4] (109.)
• Yoğunluk	28,27[3]/km2
GSYİH (nominal)	2022 tahminî
• Toplam	$3,782 milyar[5]
• Kişi başına	$852[5]
Para birimi	Somaliland şilini
Zaman dilimi	UTC+3 (DAS)
Tarih formatı	g/a/yy
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+252 (Somali)

Somaliland, resmî olarak Somaliland Cumhuriyeti, Afrika Boynuzu'nda tanınmayan fiili bir egemen devlettir. Kuzeybatıda Cibuti, güneyde ve batıda Etiyopya ve doğuda Somali ile sınır komşusudur. İddia edilen bölgesi, 2021 itibarıyla yaklaşık 5,7 milyon sakinle 176.120 kilometrekarelik (68.000 mil kare) bir alana sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Hargeisa'dır. Somaliland hükûmeti, kısa bir süre bağımsız olan Somaliland Devleti olarak 1960'tan 1991'e kadar Somali Vesayet Bölgesi (eski İtalyan Somaliland) ile birleşerek Somali Cumhuriyeti'ni oluşturan İngiliz Somaliland'ın halefi devlettir.

Neolitik çağda, insanlar yaklaşık 10.000 yıl önce Somaliland bölgesinde yaşadılar. Eski çobanlar, ineklere ve diğer hayvanlara bakarken renkli kaya resimleri çizdiler. Ifat Sultanlığı ve Adal Sultanlığı, Orta Çağ boyunca bölgenin ticaretine hükmeden iki Somali hanedanıydı. Adal Sultanlığı'nın düşüşünün ardından, daha sonra Somaliland olacak bölge, kültürel sürekliliği ve mirası simgeleyen, otoritesi azalmış fahri unvanlar olarak bugün hâlâ var olan Sultan, Garaad, Ugaas gibi geleneksel Somali liderlerinin yönetimi altına girdi.

19. yüzyılın sonlarında Birleşik Krallık, kabilelerin çoğunluğuyla (Habar Awal, Garhajis, Habr Je'lo, Warsangeli, Issa ve Gadabuursi kabileleri) bir Koruyuculuk kuran anlaşmalar imzaladı. Muhammed Abdullah Hasan liderliğindeki Dervişler, İngiltere ile Somali sultanları ile imzalanan koruma anlaşmalarına karşıydı. 20 yıl aradan sonra Dervişler nihayet 1920'de Afrika'daki ilk hava bombardımanlarından birinde yenildiler.

26 Haziran 1960'ta, himaye, Somaliland Devleti olarak bağımsızlığını kazandı ve beş gün sonra, ayrı bağımsızlığının ardından Somaliland Vesayet Bölgesi ile gönüllü olarak birleşerek Somali Cumhuriyeti'ni oluşturdu. İki bölge arasında seçilmiş temsilcileri aracılığıyla yasal bir birlik oluştu. 27 Haziran 1960'da Somaliland Yasama Meclisi, oybirliğiyle, iki varlığın sonsuza kadar bir arada kalacağını belirten bir Somali ile Birlik Yasasını kabul etti.

1961'de Somali, kuzey bölgelerin (Somaliland) sıkıntılarından kaynaklanan siyasi huzursuzluğun körüklediği yerel subaylar tarafından yönetilen bir darbe girişimine tanık oldu. Darbe, güç ve kaynak dağılımında algılanan dengesizlikler nedeniyle anayasaya oy vermeyi reddeden yerel halkın boykotunun ardından geldi. Kuzeylilerin parlamentodaki orantısız temsili ve kurumlarda güneylilerin hakimiyeti, kuzeyli nüfusun hissettiği hoşnutsuzluğu daha da şiddetlendirdi. Ancak darbe girişimine rağmen hükûmet kontrolünü elinde tutmayı başardı ve darbe sonunda başarısız oldu.

Nisan 1981'de Somaliland Bağımsızlık Savaşı'na yol açan Somali Ulusal Hareketi (SNM) kuruldu. 1988'de, savaşın zirvesinde, Somali'de diktatör Siad Barre yönetimindeki rejim, Somali İç Savaşı'na yol açan olaylardan biri olan Hargeisa merkezli SNM ve diğer militan gruplara karşı baskı başlattı. Çatışma, Somali'nin ekonomik ve askeri altyapısının ciddi şekilde hasar görmesine neden oldu. 1991'in başlarında Barre rejiminin çöküşünün ardından, SNM liderliğindeki yerel makamlar, aynı yılın 18 Mayıs'ında tek taraflı olarak Somali'den bağımsızlıklarını ilan ettiler ve kısa ömürlü eski bağımsız Somaliland Devleti'nin sınırlarını eski haline getirdiler.

1991'den bu yana bölge, Somaliland Cumhuriyeti hükûmeti olarak uluslararası alanda tanınmak isteyen demokratik olarak seçilmiş hükûmetler tarafından yönetilmektedir. Merkezî hükûmet, Hargeisa'ya delegasyon gönderen bazı yabancı hükûmetlerle gayrı resmî ilişkiler sürdürüyor. Somaliland şu anda Çin Cumhuriyeti (Tayvan) tarafından tanınmaktadır ve başta Etiyopya olmak üzere diğer bazı ülkelerden temsilcilik ofislerine ev sahipliği yapmaktadır. Bununla birlikte, Somaliland'ın kendi kendini ilan ettiği bağımsızlığı, herhangi bir BM üye devleti veya uluslararası kuruluş tarafından resmî olarak tanınmadı. Fiili olarak kontrol edilen arazi alanı ile dünyanın en büyük tanınmayan devletidir.

1. ^ website, Somallilandlaw.com – an independent non-for-profit. "Somaliland Constitution". www.somalilandlaw.com. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017. 
2. ^ "Ministry of Foreign Affairs Unveils The Somaliland Country Profile". somalilandchronicle.com. 21 Haziran 2021. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2022. 
3. ^ ^{a b} "Republic of Somaliland – Country Profile 2021" (PDF). March 2021. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2024. 
4. ^ "Somaliland's population reaches 6.2 million". Horn Diplomat. 19 Nisan 2024. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2024. 
5. ^ ^{a b} "Budget outlook paper for FY2024" (PDF). Somaliland Ministry of Finance Development. 30 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2024. 

Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)