Çin içindeki Tibet Özerk Bölgesi | |||||||||
Sürgündeki Tibet grupları tarafından üzerinde hak iddia edilen tarihi Tibet. | |||||||||
Çin tarafından Tibet bölgesi olarak gösterilen bölge. | |||||||||
Aksai Chin eyaletinin bir parçası olarak Hindistan tarafından hak iddia edilen bölge. | |||||||||
Tibet Özerk Bölgesi'nin bir parçası olarak hak iddia edilen ama Çin kontrolü altında olmayan bölge. | |||||||||
Kültürel olarak Tibet etkisi altındaki diğer bölgeler. |
Tibet (Tibetçe: བོད་ bod; Çince: 西藏; pinyin: Xīzàng, Köktürkçe: 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅 Töpüt, Tüpüt) Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan, Tibet Platosunun çoğunluğunu kaplayan 2,500,000 kilometre karelik bölgedir. 1951'de Çin'in bağımsız Tibet'i ilhakından beri Tibet Platosunun tamamı Çin Halk Cumhuriyeti kontrolü altında bulunmaktadır. Tibet, idari olarak Çin'in Tibet Özerk Bölgesine ve Çinghay, Gansu, Yunnan ve Siçuan eyaletlerinin bazı kısımlarına bölünmüştür. Tibet, ortalama 4,900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye bilinir ve dünya üzerindeki en yüksek bölgedir. Tibet'teki en yüksek nokta deniz seviyesinden 8,848 m (29,000 ft) yükseklikte dünyadaki en yüksek dağ olan Himalayalardaki Everest Dağıdır.
Tibet İmparatorluğu 7. yüzyılda doğmuş, 9. yüzyıldaki yüceliğinde ise batıda Tarim Havzası ve Pamirlerden güneydoğuda Yunnan ve Bengal'e kadar uzanan bir bölgeye hükmetmiştir. İmparatorluk daha sonra birçok bölgeye parçalanarak yıkılmıştır. Batı ve Orta Tibet'i kapsayan bölge (Ü-Tsang) tarihin geri kalanı boyunca çoğunlukla Lhasa ve Şigatse gibi şehirlerdeki merkezi bir yönetim altında kalarak günümüzde Tibet Özerk Bölgesinin çoğunluğunu oluştursa da kuzeydeki Amdo ve doğudaki Kham bölgeleri dağınık bir siyasi yapıda kalarak zamanla Çin himayesi altına girmiş ve Çinghay ve Siçuan eyaletlerinin bir parçası olmuştur. Tibet'in sınırları günümüzdeki şeklinin çoğunu 18. yüzyılda almıştır.
Çin'deki 1911 Devrimiyle Çin'deki imparatorluk sisteminin son bulmasından sonra, Tibet'teki Çing hanedanı askerleri başkent Lhasa'dan kovulmuş, ve 13. Dalay Lama 1913'te Tibet'in bağımsızlığını ilan etmiştir. Bağımsız Tibet 13. Dalay Lama altında modern bir ülke olma yolunda ilerlese de kendisi 1933'te ölmüş ve 1950'de yeni kurulan Çin Halk Cumhuriyetinin Tibet'i işgal etmesiyle çabaları yarım kalmıştır. 1959'da Çin yönetimine karşı bir isyan çıkmasıyla 14. Dalay Lama, barışın sağlanamamasının ardından Hindistan hükûmetinin daveti üzerine Hindistan'a gitmiş ve Sürgündeki Tibet Hükümetini kurmuştur.