Islomning tarqalishi

Turkum maqolalarning bir qismi
Islom
Eʼtiqodlar Allohning yagonaligi Farishtalar Muqaddas kitoblar Paygʻambarlar Qiyomat kuni Taqdir
Amaliyotlar Iymon shakli Ibodat Sadaqa Roʻza Ziyorat
Matnlar Tadqiqotlar Qurʼon Sunnat (Hadis, Siyrat) Tafsir Aqida Qisas ul-Anbiyo („Paygʻambarlar qissasi“) Masnaviy (Sheʼrlar) Fiqh (huquqshunoslik) Shariat (qonun)
Tarix Xronologiya Muhammad Ahl ul-Bayt Sahoba Roshidun Xalifalik Imomiylar Oʻrta asrlar islom ilmi Islomning tarqalishi Muhammadning vorislari
Madaniyat va jamiyat Olimlar Hayvonlar Sanʼat Futbol uyushmasi Taqvim Bolalar Sunnat Demografiya Diaspora Firqa Sunniylik Shialik Iqtisod Taʼlim Axloq Jin quvish Feminizm Bayramlar Moliya Madrasa Axloqiy taʼlimotlar Masjid Musiqa Tasavvuf Falsafa Sheʼriyat Siyosat Prozelitizm Fan Jinsiy aloqa LGBT Qullik Ijtimoiy farovonlik Ayollar
Aloqador mavzular Murtadlik Tanqid Muhammad Qurʼon Hadis Boshqa dinlar Islomizm Zoʻravonlik terrorizm urush Islomofobiya Jihod Jihodizm Urush qonuni Lugʻat
Islom portal
k m t

Islomlashtirish
Islomlashtirishlar Kech antik davr - O'rta asrlar - Zamonaviy Islomning tarqalishi Islom missionerlik faoliyati Falastinni islomlashtirish Quddusni islomlashtirish Ma'bad tog'ini islomlashtirish Suriyani islomlashtirish Misrning islomlanishi Eronning islomlanishi Shinjonni islomlashtirish va turklashtirish Bosniya va Gertsegovinaning islomlashtirilishi Sudan mintaqasining islomlashtirilishi Islomning Janubi-Sharqiy Osiyoda tarqalishi Indoneziyada Islomning tarqalishi Albaniyani islomlashtirish Pokistonda islomlashtirish Islomni qabul qilish Qamoqxonalarda Islomni qabul qilish AQSh qamoqxonalarida Islomni qabul qilish Islomni qabul qilganlar roʻyxati
k m t

Islomning tarqalishi taxminan 1400-yildan buyon davom etmoqda. Muhammad vafotidan soʻng musulmonlar tomonidan olib borilgan istilolar ulkan geografik hududni egallagan xalifaliklarning paydo boʻlishiga olib kelgan. Islomni qabul qilish arab musulmon kuchlarining vaqt oʻtishi bilan keng hududlarni bosib olishi va imperiya tuzilmalarini qurishi tufayli kuchaygan. Muhim kengayishning aksariyati 632-yildan 661-yilgacha boʻlgan Roshidun hukmronligi davrida roʻy bergan, bu Muhammadning birinchi toʻrtta xalifaligi hukmronligi edi^[1]. Bu ilk xalifaliklar, musulmonlar iqtisodiyoti va savdosi, Islom oltin davri va Islomiy porox imperiyalari davri bilan birgalikda islomning Makkadan tashqariga, Hind, Atlantika, Tinch okeanlarigacha tarqalishiga va musulmon dunyosining yaratilishiga olib keldi. Uch qitʼada (Osiyo, Afrika va Yevropa) arab imperiyasining barpo etilishi bilan yakunlangan islom istilolari musulmon dunyosini boyitib, islom taʼlimotiga berilgan eʼtibor tufayli uni kengroq tarqatish  uchun iqtisodiy shart-sharoitlarga erishdi^[2]. Indoneziya kabi dunyoning ayrim hududlarida Islom dinining tarqalishida savdo muhim rol oʻynagan^[3][4].

Tez orada musulmon sulolalari tashkil topdi va undan keyingi Umaviylar, Abbosiylar, Mamluklar, Saljuqiylar va Ayyubiylar kabi imperiyalar dunyodagi eng yirik va eng qudratli davlatlar qatoriga kirdi. Ajuran va Adal sultonliklari va boy Mali imperiyasi, Shimoliy Afrikada, Dehli, Dekan va Bengal sultonliklari, Boburiylar davlati va Durrani imperiyalari, Hindiston yarimorolidagi Maysur va Haydarobod Nizom qirolligi, Gʻaznaviylar, Gʻuriylar, Forsdagi Somoniylar, Temuriylar va Onadoʻlidagi Usmonlilar imperiyasida tarixning borishini sezilarli darajada oʻzgartirdi. Islom olami xalqlari islomning Oltin Asriga hissa qoʻshgan keng qamrovli savdo tarmoqlari, sayohatchilar, olimlar, ovchilar, matematiklar, tabiblar va faylasuflarga ega boʻlgan koʻplab ilm-fan va madaniyat markazlarini yaratdilar. Temuriylar Uygʻonish davri, Janubiy va Sharqiy Osiyodagi Islomning tarqalishi Hindiston yarimoroli, Malayziya, Indoneziya va Xitoyda kosmopolit hamda eklektik islom madaniyatini rivojlantirdi^[5].

2016-yil holatiga koʻra, dunyo aholisining 1,7 milliardi musulmondir^[6][7]. Har toʻrt kishidan biri musulmon^[8] boʻlib, islom dunyodagi ikkinchi eng katta dinga aylandi^[9]. 2010-yildan 2015-yilgacha tugʻilgan bolalarning 31 foizi musulmon^[10] va hozirda Islom dunyodagi eng tez rivojlanayotgan asosiy din hisoblanadi^[11][12][13].

1. ↑ The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pp.125-126
2. ↑ Hassan, M. Kabir. Handbook of Empirical Research on Islam and Economic Life. Edward Elgar Publishing, 30-dekabr 2016-yil. ISBN 9781784710736. 
3. ↑ Gibbon, ci, ed. Bury, London, 1898, V, 436
4. ↑ Berkey, pg. 101-102
5. ↑ Formichi, Chiara. Islam and Asia: A History. Cambridge University Press, 2020 — 75–102-bet. ISBN 978-1-107-10612-3. 
6. ↑ „Executive Summary“. The Future of the Global Muslim Population. Pew Research Center (27-yanvar 2011-yil). Qaraldi: 22-dekabr 2011-yil.
7. ↑ „Table: Muslim Population by Country | Pew Research Center's Religion & Public Life Project“. Features.pewforum.org (27-yanvar 2011-yil). Qaraldi: 23-iyul 2014-yil.
8. ↑ Hallaq, Wael. An introduction to Islamic law. Cambridge University Press, 2009 — 1-bet. ISBN 9780521678735. 
9. ↑ „Religion and Public Life“. Pew Research Center (2-aprel 2015-yil). Qaraldi: 16-aprel 2016-yil.
10. ↑ „The Changing Global Religious Landscape“ (inglizcha). Pew Research Center's Religion & Public Life Project (5-aprel 2017-yil). Qaraldi: 15-fevral 2018-yil.
11. ↑ „Main Factors Driving Population Growth“ (inglizcha). Pew Research Center's Religion & Public Life Project (2-aprel 2015-yil). Qaraldi: 23-oktabr 2018-yil.
12. ↑ Burke, Daniel. „The world's fastest-growing religion is ...“. CNN (4-aprel 2015-yil). Qaraldi: 18-aprel 2015-yil.
13. ↑ Lippman, Thomas W. „No God But God“. U.S. News & World Report (7-aprel 2008-yil). — „Islam is the youngest, the fastest growing, and in many ways the least complicated of the world's great monotheistic faiths. It is based on its own holy book, but it is also a direct descendant of Judaism and Christianity, incorporating some of the teachings of those religions—modifying some and rejecting others.“. Qaraldi: 24-sentabr 2013-yil.