Chimborazo

Dr Tschimborasso (au: Chimborazo) isch e Vulkan z Ecuador.

De Yheimische gilt dr Tschimborasso als heilige Bärg. Wohär syn Name chunt weiss me nit gnau; «Taita Tschimborasso» bedüütet i dr lokale Kichwa-Sprooch öpe sovil wie «Vatter Ysch-Bärg», und dä isch zäme mit dr «Mama Tungurahua» dr müthologisch Afang vom Volk vo de Puruhá.

Dr Bärg ghört zum Bärgmassyv vo de Weschtkordilliere i den Ande. Sin Gipfel isch uf 6267 Meter über Meer; die früener ufgschribeni Hööchi vo 6310 Meter schynt nach nöie Mässige nid z schtimme. Uf all Fäll isch er der högscht Bärg vo Ecuador, und drum stoot sis Bild au ufem Landeswappe. Er het aber nid au dr högscht Gipfel vo den Ande; i däm längzogne Gebirg git’s wyter im Süüde no chly hööcheri Bärge.

Zringsetum lyt e wyti hööchi Ebeni, und us dere wachst dr Tschimborasso no öpe 2500 Meter drususe. Z’oberscht het dr Bärg uf syni Flanggen es baar Gletscher. Dr Vulkan lyt im Naturschutzpiet „Reserva de Produccion Faunistica Chimborazo“'.

Öpis ganz psunders isch, ass dr Tschimborasso dä Bärg isch, wo syn Gipfel am wytischten ewägg vom Middlpunkt vo dr Ärden isch. Är stoot ebe fasch uf em Äkwator, wo d Ärde wil si sech um sich sälber dräit am dikschten isch, und so chunt’s ass dr Spitz vom Himalayabärg Mount Everest, wo vil hööcher übere Meeresspiegel use luegt, glych nööcher bi der Middi vo dr Ärdchugelen isch weder dää vom ecuadorianischen Andebärg.

Dr Vulkan isch lang nümmen aktyv gsi, dr letscht gross Uusbruch het er öpen im sächste Joorhundert gmacht; aber vor es baar Joore, ane 1999 und 2006, het er undereinisch wider afo Lawa spöize.

Dr Alexander von Humboldt isch ane 1802 mit ere Expedizioon fasch ganz ufe Gipfel vom Tschimborasso ufegange; die eerschte, wo ufem Spitz obe gstande sind, sind dr Edward Whymper, dr Jean-Antoine und dr Louis Carrel; das isch am 4. Jänner 1880 gsi.

uf däm Bild, wo vomene Satellit uus gmacht worden isch, stoot dr Tschimborasso i dr Middi und d Vulkään Tungurahua und Altar rächts
dr Vulkan uf em Wappe vo Ecuador
en Illustration vom Alexander von Humboldt, wo d Pflanzeverteilig am Vulkan zeigt
Schichte vo Sand und Vulkanäsche am Tschimborasso