Kraft

Dä Artikel beschribt die füsikalischi Gröössi Chraft. Für alli Bedütige dem Wort lueg Kraft (Begriffsklärung)

Physikalischi Grössi
Name	Chraft
Formelzeiche vo dr Grössi	${\displaystyle F}$, ${\displaystyle K}$
Grössen- und Eiheite- system Eiheit Dimension SI N = kg·m·s−2 M·L·T−2 CGS 1 dyn = 10−5 N Anglo- amerikanisch 1 lbf ≈ 4,448 222 N

Chraft isch e grundlegende Begriff in dr Füsik. In dr klassische Füsik verstoot mä drunder e Iiwirkig vo dusse, won e festgmachte Körper cha verforme und e beweglige Körper cha beschlüünige. Chreft si zum Bischbil nöötig, zum Aarbet z verrichde, wo d Energii vom ene Körper oder vom ene füsikalische Süstem veränderet. D Chraft isch e grichdeti füsikalischi Gröössi, wo dur e Vektor cha daargstellt wärde. Chreft häi verschidnigi Ursache oder Wirkige, und bechömme iire Naame mängiisch von ene, wie d Riibigschraft, d Zentrifugalchraft und d Gwichtschraft. Mänggi Arte vo Chreft häi d Nääme vo Persone überchoo, wo wääsentlig an iirer Erforschig mitgschafft häi, wie d Coulombchraft oder d Lorentzchraft.

D Äihäit, wo internazional verwändet wird, isch s Newton. S Formlezäiche für d Chraft isch mäistens ${\displaystyle F}$ (vo lat. fortitudo)^[1] oder im Dütsche au ${\displaystyle K}$ noch em erste Buechstaabe im Wort Kraft.

Dr Chraftbegriff goot uf e Isaac Newton zrugg, wo im 17. Joorhundert mit sine drei Gsetz d Grundlaage vo dr Mechanik gläit het und d Chraft as zitligi Änderig vom Impuls definiert het. Er het eso d Chraft as d Ursach für jedi Veränderig vom Bewegigszuestand vom ene Körper definiert. Er het au verstande, ass wenn äi Körper uf en andere e Chraft usüebt, vo däm andere Körper e Reakzionschraft uf dr erst Körper usgoot, wo entgeegegsetzt gliich grooss isch.

In dr Kwantefüsik wird dr Begriff Chraft au im ene überdräite Sinn verwändet, won er s gliiche bedütet wie Wäggselwirkig und nüt me mit em Begriff vom mechanische Chraftwektor z due het. Es git vier „fundamentali Wäggselwirkige“, wo au as Grundchreft vo dr Füsik bezäichnet wärde. Si sin d Ursach nit nume vo alle bekannte Erschiinigsforme vo de Chreft, sondern au vo allne Brozäss, wo in dr Füsik bekannt si. Äini vo de vier Grundchreft, d Grawitazioon, wird in dr allgemäine Relatiwidäätstheorii dur d Chrümmig vo dr Ruumzit beschribe. Die drei andere Grundchreft wärde im Standardmodäll vo dr Däilifüsik drdur erkläärt, ass Äichbosone usduscht wärde, wo dorum hüfig au as „Chraftdäili“ bezäichnet wärde.

1. ↑ Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, u. a.: Lehrbuch der Experimentalphysik, Bd. 1. Mechanik, Relativität, Wärme. 11. Auflage. de Gruyter, 1998, ISBN 978-3-11-012870-3. , Abschnitt 4.1 Masse und Kraft.