Back Kvant fizikası AZ Квантавая фізіка BE Квантавая фізыка BE-X-OLD Квантова физика Bulgarian Kvantová fyzika Czech Квант физики CV Quantenphysik German Quantum physics English Kvantfüüsika ET Physique quantique French
Under em Begriff Kwantefüsik fasst mä alli Theorie, Modäll und Konzept zämme, wo uf d Kwantehüpothese vom Max Planck zrugggöön. Usserdäm verstoot mä drunder alli Fenomeen und Effekt, wo mä ooni die Hüpothese nit richdig cha erklääre. Im Planck si Hüpothese isch um 1900 nötig worde, wil die klassischi Füsik z. B. bim Beschriibe vom Liecht oder vom Ufbau vo dr Materie an iiri Gränze gstoosse isch.
D Kwantefüsik underschäidet sich vo dr klassische Füsik vor allem in deene Pünkt:
- D Kwantehüpothese: Bestimmti füsikalischi Gröössene chönne nit irgend e Wärt ha sondern nume bestimmti diskreti Wärt. Mä säit, si sin „kwantisiert“ oder „kwantlet“.
- Dr Wälle-Fäili-Dualismus: Kwantenobjekt häi je noch däm wie mä s aaluegt, Äigeschafte vo Wälle oder vo Däili (Massepünkt), si aber weder s äinte no s andere. Die woori Natur vo de Kwantenobjekt cha mä konkret nid beschriibe.
- D Kwantefüsik isch nit deterministisch. Das bedütet, ass d Aafangswärt vom ene Experimänt nid äidütig festleege, wie s usgoot. Vilmol cha mä nume Ussaage über Woorschinlikäite mache.
- Dr Usgang vom ene Experimänt isch nie unabhängig vo dr Beobachdig, sondern immer undrennbar mit ere verbunde. D. h., dr Beobachdigsvorgang beiiflusst füsikalisch s Fenomeen, wo mä wil beobachte.
D Kwantefüsik isch zämme mit dr Relatiwidäätstheorii äine vo de Grundpfiiler vo dr modärne Füsik und mä cha hüte in fast käim Däilberiich vo dr Füsik ooni sä. Bsundrigs dütlig si d Underschiid zwüsche dr Kwantefüsik und dr klassische Füsik im mikroskopisch Chliine (z. B. bim Ufbau vo de Atom und Molekül) oder in bsundrigs „räine“ Süsteem (z. B. Supraläitig, Leiserstraalig, usw.). Aber au ganz alldäägligi Sache wie die chemische oder füsikalische Äigeschafte vo verschiidene Stoff (Farbe, Magnetismus, elektrischi Läitfähikäit, ...) cha mä num kwantefüsikalisch verstoo.
Bsundrigs zwäi Däilberiich vo dr theoretische Füsik ghööre zur Kwantefüysik: D Kwantemechanik und d Kwantefäldtheorii. D Kwantemechanik beschribt wie sich Kwanteobjekt under em Iifluss vo Fälder verhalte und d Kwantefäldtheorii behandlet au Fälder as Kwanteobjekt. Was die bäide Theorie vorussääge isch usserordentlig genau gliich wie d Resultat vo de Experimänt. Iiri äinzigi bekannti Schwechi bestoot din, ass si sich noch em gegewärtige Stand vom Wüsse nit mit dr allgemäine Relatiwidäätstheorii loot lo veräine.