Estaus Unius

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

[[{{{4|Wikipedia:Articlos destacaus|...]]

Estaus Unius d'America United States of America
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: (1776 - ) E Pluribus Unum (latín, "De muitos, un") (1956 - ) In God We Trust (anglés, "En Dios confitamos")
Himno nacional: Star Spangled Banner
Capital  • Población	Washington, DC 689.545
Mayor ciudat	Nueva York
Idiomas oficials	Garra. De facto, l'anglés americano en cuasi tot o país.
Forma de gubierno President	Rep. federal presidencialista Joe Biden
Independencia Declarata Reconoixida	d'o Reino Uniu 4 de chulio de 1776 3 de setiembre de 1783
Superficie  • Total  • % augua	Posición 4º 9.826.675 km² 2,198%
Población  • Total (2020)  • Densidat	Posición 3º 331.449.281 33,6 hab/km²
PIB (PPA)  • Total (2008)  • PIB per capita	Posición 1º $14,264 billons $46.859
Moneda	Dólar estausunidense ($)
Chentilicio	Estausunidense[1] u estausunidenco/a[1]
Zona horaria	UTC-4 a UTC-10
Dominio d'Internet	.us
Codigo telefonico	++1
Prefixo radiofonico
Codigo ISO
Miembro de: ONU, OTAN, OEA, APEC, OCDE, OSCE

Os Estaus Unius d'America (en anglés: United States of America, abreviato USA) ye un país formato por una federación de 50 estaus situatos en a parte norte d'America, independient dende o 4 de chulio de 1776 en a Guerra d'a Independencia d'os Estaus Unius contra o Reino Uniu, cuan as primitivas 13 colonias d'a costa este facioron a suya declaración d'independencia.

A suya capital ye a ciudat de Washington, DC, establida en a honor de George Washington entre os estaus de Maryland y Virchinia, en un districto federal dito Districto de Columbia. A suya forma de gubierno ye a Republica federal, en un sistema de democracia representativa de tipo presidencialista, estando l'actual president Joe Biden. A Constitución d'os Estaus Unius fue adoptada o 17 de setiembre de 1787, estando ratificada en 1788, fendo asinas d'as primitivas 13 colonias un unico país independient.

A suya población ye de 317.238.626 habitants (2013) en una superficie de 9.826.675 km², con una densidat de población de 33 hab/km². Estaus Unius ye asinas o tercer país d'o mundo por a suya superficie y tamién por a suya población.

Estaus Unius muga a lo norte con Canadá, a lo sud con Mexico, a l'este con l'Oceano Atlantico y a l'ueste con l'Oceano Pacifico, encara que o estau d'Alaska ye a o norte de Canadá, o estau de Hawaii ye en l'Oceano Pacifico y os Estaus Unius son titulars de bellatros territorios en a mar Caribe u l'Oceano Pacifico. O estau d'Alaska muga a lo sud con Canadá y a l'ueste, en trescruzando l'estreito de Bering, ye Rusia. Asinas, nomás 49 d'os 50 estaus se troban en America, fendo parte o estau de Hawaii d'Oceanía.

A economía d'Estaus Unius ye actualment a primera economía mundial, con un Producto Interior Bruto de mas de 13 billons de dólars estausunidenses, ye decir, alto u baixo lo 19% d'a producción mundial.

Estaus Unius ye miembro fundador d'a Organización d'as Nacions Unidas, organización que tien una d'as suyas seus en a ciudat estausunidense de Nueva York, y o país ye miembro permanent d'o Consello de Seguridat d'as Nacions Unidas. O país tamién ye miembro de cuantas atras organizacions internacionals, como a OTAN, a OEA, l'APEC, a OCDE u a OSCE.

Encara que a luenga mas charrada d'o país ye a luenga anglesa en as suyas variants conoixidas como American English, no tien garra luenga oficial, a tamas de que l'anglés ye a luenga oficial de facto. Sindembargo, se i charran encara cuantas luengas d'os indios americanos, y a mayor parte d'os inmigrants charran a suya luenga orichinaria, destacando l'italiano, l'alemán u o chinés, encara que se i charran cuasi todas as luengas. Antiparte, o castellano ye a luenga charrada d'antis de dentrar en os Estaus Unius de parte d'os estaus d'o sudueste d'o país, amás d'estar a luenga d'un numero muit important d'inmigrants en o sieglo XX. Ista inmigración, muit variada en os suyos orichens, fa que os Estaus Unius sigan uno d'o países con mayor diversidat etnica d'o mundo.^[2]

1. ↑ ^{1,0 1,1} (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
2. ↑ Adams, J.Q., y Pearlie Strother-Adams (2001): Dealing with Diversity. Chicago: Kendall/Hunt. ISBN 0-7872-8145-X.