Mar Mediterrania

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Mar Mediterrania
Oceano u mar d'a IHO (n.º id.: 28)
Foto de satelite.
Localización administrativa
Estau	Alcheria Marruecos Tunicia Libia Echipto Israel Liban Chipre Turquía Grecia Italia Eslovenia Croacia Bosnia y Herzegovina Montenegro Mónegue Albania Francia Espanya Chibraltar Siria Palestina Malta
Cheografía
Oceano	Oceano Atlantico
Continents	Europa, Africa y Asia
Archipelagos	Islas Balears, Corcega, Cerdenya, Sicilia, Creta, Chipre, Islas griegas
Mars mugants	Oceano Atlantico, mar Negra, mar Roya
Subdivisions	mar Hadriana, mar d'Alborán, mar Tirrena, mar Echea
Ríos que i cayen	Ebro, Roine, Po, Nilo
Accidents
• Cabos	Cabo de Palos
• Estreitos	Estreito de Chibraltar
Superficie	2,51 x 106 km2
Largaria maxima	1.600 km
Fondura meyana	1.370 m
Fondura max.	5.121 m (Fuesa de Matapan, Grecia)
Mapa
Localización d'a mar Mediterrania.

A mar Mediterrania u mar Mediterranio ye una mar (una mar continental, charrando con mas propiedat) de l'Atlantico oriental, situata entre Europa meridional, Asia occidental y Africa d'o norte.^[1] Con una superficie d'alto u baixo 2,5 millons de km² y 3.860 km de largaria, ye a mar interior mas gran d'o mundo. As suyas auguas, que banyan as tres peninsulas d'o sud d'Europa (iberica, italica y balcanica) y una d'Asia (Anatolia), comunican con l'oceano Atlantico (a traviés d'o estreito de Chibraltar), con a mar Negra (por os estreitos d'o Bosforo y d'os Dardanelos), y con a mar Roya (por a canal de Suez, en una obra artificial de zaguerías d'o sieglo XIX).

Una d'as particularidaz d'a mar Mediterrania ye que as mareas en son cuasi imperceptibles, en estar una mar zarrata (ye una d'as ditas mars continentals), por no tener atro contacto con as atras mars y oceanos que a traviés de l'estreito de Chibraltar (amás d'una connexión artificial con a mar Roya a traviés d'o canal de Suez). Antiparte, ye una mar con una mayor salinidat (u concentración de sals en as syas auguas) que atras mars, porque os aportes d'augua que recibe d'os ríos que i desauguan ye inferior a las perdugas que tien por evaporación. Ista situación fa tamién que a concentración d'a contaminación supere as tasas de contaminación medio-ambientals d'atras mars.

Dende l'Antigüedat, a mar Mediterrania s'ha convertito en un camín ta o transporte de mercaderías por as suyas auguas, fomentando asinas o comercio, pero tamién d'ideyas, de teorías artisticas y de cualsiquier atra mena de contacto entre civilizacions. Bellas d'as mas importants civilizacions han floreixito a o canto d'ista mar, que teneba contacto con as culturas d'a Mesopotamia, de l'Antigo Echipto, de l'Antiga Grecia, d'os fenicios, d'os cartachineses y de l'Antiga Roma, ta rematar con a presencia de l'Islam y d'a moderna civilización occidental heredera de Grecia y Roma.

En a mar Mediterrania se puet trobar islas y archipelagos importants, como as Islas Balears, Corcega, Cerdenya, Sicilia, Creta, Chipre, as islas griegas, Malta, o Dodecaneso, etc, amás de muitas atras islas mas chicotas. As mars prencipals que en fan parte son a mar Hadriana, a mar d'Alborán, a mar Tirrena, y a mar Echea. En as suyas auguas desembocan importants ríos, como l'Ebro, o Roine, o Po, u o Nilo, y tamién muitos atros mas chicoz. Tot o territorio aragonés que fa parte d'a cuenca hidrolochica de l'Ebro desaugua en a mar Mediterrania, mesmo que as chicotas partes d'Aragón que fan parte d'a cuenca d'atros ríos, como o río Guadalaviar, i desauguan, encara que no bellas chicotas partes d'o territorio aragonés que desauguan en l'oceano Atlantico a traviés d'a cuenca d'o río Tacho.

Antiparte, as suyas auguas banyan ciudaz importants dende os puntos d'anvista turistico, cultural, historico y cheografico, como Valencia, Barcelona, Marsiella, Chenova, Cáller, Siracusa, Venecia, Split, Atenas, Tesalonica, Esmirna, Beirut, Aleixandría, Tripoli, Túniz u Alcher.

1. ↑ (en) Jean-Claude Corbell, Ariane Archambault: The Visual Dictionary of Universe & Earth, QA International, 2009, ISBN 978-2-7644-0884-1, p.58