| Amor | |
|---|---|
emoción avanzada (es)  y tema literario (es) | |
|
experience (en) , afecto (es) y Emoción | |
 | |
 |
L'amor[1] ye un conceutu universal relativu a la afinidá ente seres, definíu de diverses formes según les distintes ideoloxíes y puntos de vista (artístico, científicu, filosóficu, relixosu). De manera habitual, y fundamentalmente n'Occidente, interprétase como un sentimientu rellacionáu col ciñu y el apegu, y resultante y productor d'una serie de actitúes, emociones y esperiencies. Nel contestu filosóficu, l'amor ye una virtú que representa tol ciñu, la bondá y la compasión del ser humanu. Tamién puede describise como aiciones empobinaes escontra otros y basaes na compasión, o bien como aiciones empobinaes escontra otros (o escontra unu mesmu) y basaes nel ciñu.[2]
N'español, la pallabra amor (del llatín, amor, -ōris) toma una gran cantidá de sentimientos distintos, dende'l deséu pasional y d'intimidá del amor romántico hasta la proximidá emocional asexual del amor familiar y el amor platónico,[3] y hasta la fonda devoción o unidá del amor relixoso.[4] Nesti postreru terrenal, tesciende del sentimientu y pasa a considerase la manifestación d'un estáu de l'alma o de la mente, identificada en delles relixones con Dios mesmu o cola fuercia que caltién xuníu'l universu.
Les emociones acomuñaes al amor pueden ser desaxeradamente poderoses, llegando con frecuencia a ser irresistibles. L'amor nes sos diverses formes actúa como importante facilitador de les rellaciones interpersonales y, por cuenta de la so importancia psicolóxica central, ye una de les temes más frecuentes nes artes creatives (cine, lliteratura, música).
Dende'l puntu de vista de la ciencia, lo que conocemos como amor paez ser un estáu evolucionáu del primitivu instintu de sobrevivencia, que caltenía a los seres humanos xuníos y heroicos ante les amenaces y facilitaba la continuación de la especie por aciu la reproducción.[5]
La diversidá d'usos y significaos y la complexidá de los sentimientos que toma faen que l'amor seya especialmente malo de definir d'una manera consistente, anque, básicamente, l'amor ye interpretáu de dos formes: so una concepción altruista, basada na compasión y la collaboración, y so otra egoísta, basada nel interés individual y la rivalidá. L'egoísmu suel tar rellacionáu col cuerpu y el mundu material; l'altruísmu, cola alma y el mundu espiritual. Dambos son, según la ciencia actual, espresiones de procesos cerebrales que la evolución apurrió al ser humanu; la idea de l'alma, o de daqué paecíu a l'alma, probablemente apaeció hai ente un millón y dellos cientos de miles d'años.[6]
De cutiu, asocede qu'individuos, grupos humanos o empreses amaruten el so comportamientu egoísta d'altruísmu; ye lo que conocemos como hipocresía, y atopamos numberosos exemplos de dichu comportamientu na publicidá. Recíprocamente, tamién puede asoceder que, nun ambiente egoísta, un comportamientu altruista amarutar d'egoísmu: Oskar Schindler apurrió un bon exemplu.
A lo llargo de la historia espresáronse, inclusive en cultures ensin nengún contautu conocíu ente elles, conceutos que, con delles variaciones, inclúin la dualidá esencial del ser humanu: lo femenín y lo masculino, el bien y el mal, el yin y el yang, el ápeiron d'Anaximandro.
- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: amor
- ↑ Fromm, Eric; "The Art of Loving", Harper Perennial (1956), Original English Version, ISBN 0-06-095828-6, ISBN 978-0-06-095828-2
- ↑ Kristeller, Paul Oskar (1980). Renaissance Thought and the Arts: Collected Essays. Princeton University. ISBN 0-691-02010-8.
- ↑ Mascaró, Juan (2003). The Bhagavad Gita. Penguin Classics. ISBN 0-140-44918-3. (J. Mascaró, translator)
- ↑ Helen Fisher. Why we love: the nature and chemistry of romantic love. 2004.
- ↑ Eduardo Punset. L'alma ta nel celebru. 2007. Ed. Aguilar. ISBN 978-84-663-1031-4.