Calendariu romanu

Calendariu romanu
calendariu
Llocalización
Cambiar los datos en Wikidata

El calendariu romanu yera'l calendariu utilizáu na dómina de la monarquía y la república romanes. El términu inclúi, xeneralmente, al calendariu xulianu establecíu poles reformes del dictador Xuliu César y l'emperador Augustu a finales del sieglu I e.C., y delles veces úsase tamién pa denomar cualesquier sistema de cuenta inclusiva al traviés de les calendes, les nones y los idus de los meses, a la manera romana. El términu exclúi xeneralmente al calendariu alexandrín del Exiptu romanu, que caltuvo los doce meses del calendariu exipciu anterior; el calendariu bizantín del Imperiu bizantín, que xeneralmente nomaba los meses romanos col nome que teníen nos antiguos calendarios griegos, de doce meses; y el calendariu gregorianu, que axustó'l sistema xulianu pa facelu más averáu al añu tropical.

Los díes romanos contábanse inclusivamente hacia delante según la so proximidá a trés díes principales: el primeru del mes (nomáu día de calendes), ún allugáu un poco primeru de la metá del mes, nún día variable según los meses (día d'idus) y el octavu día (el novenu, si contamos inclusivamente[1]) primeru d'elli, el día de nones. No que cinca a los meses, el calendariu orixinal consistía en diez meses qu'entamaben, en primavera, col de marzu; l'iviernu quedaba como un lapsu de díes desorganizaos. Estos meses cubríen 38 ciclos nundinales, caún compuestu por una selmana d'ocho díes (nueve contaos inclusivamente, y por eso reciben esi nome) que finaba con un día dedicáu a los rituales relixosos y a día de mercáu. El periodu invernal, colos restantes 61 díes (los ciclos nundinales cubríen un total de 304) foi, posteriormente, dividíu en dos meses: xineru y febreru.

L'orixe d'esti calendariu atribúise a dos de los reis llexendarios de la ciudá, Rómulu y Numa Pompiliu. Hai nicios claros de qu'esti calendariu foi deriváu a partir d'un calendariu llunar: les calendes, les nones y los idus parecen derivar, respectivamente, del primer día de cuartu creciente tres la lluna nueva, del caberu día del cuartu creciente y del día de lluna enllena. Esti sistema nun cuadraba col añu solar, y poro'l calendariu, como todos los llunisolares, tenía de ser intercaláu, esto ye, completáu, constantemente pa consiguir mantener les fiestes relixoses y otres actividaes públiques nes son feches adecuaes. Por razones supersticioses los romanos facíen estes intercalaciones nel mes de febreru, inclusive dempués de qu'esti dexara de ser consideráu'l caberu mes del añu.

Tres del establecimientu de la República romana los años entamaron a recibir el nome de los cónsules, y el control sobre la intercalación recayó nos pontífices, que delles veces abusaron del so poder allargando los años nos que mandaben los sos aliaos políticos y acortando aquellos nos que'l consuláu taba controláu polos rivales políticos de so. Tres de ganar la so guerra con Pompeyu, Xuliu César usó la so posición como pontífiz máximu pa sacar alantre una reforma del calendariu nel 46 e.C.; una reforma que fizo que l'añu del so tercer consuláu durara 446 díes. Con esta reforma, col envís d'evitar interferir coles ceremonies relixoses de Roma, entamaron a intercalase los díes al final de los meses ensin axustar nin les nones nin los idus, inclusive nos meses qu'acabaron teniendo 31 díes. El calendariu xulianu taba previsto que tuviera un únicu día intercaláu extra el 24 de febreru (el día de la VI Kal. Mart. repetíase, y el día añadíu nomábase ante diem bis sextum Kalendas Martias) una vez cada cuatru años, pero tres del asesinatu de César los pontífices interpretaron esta disposición contando inclusivamente y añadieron por error esti día "bisestu" (bis sextum) cada trés años. Pa cuadrar el calendariu col tiempu solar Augustu viose obligáu a suspender la intercalación d'esi día demientres una o dos décades. El calendariu resultante siguió siendo llixeramente mayor que l'añu solar. De resultes, nel sieglu XVI la fecha de la Pascua taba tan alloñada del equinocciu de primavera que'l papa Gregoriu XIII ordenó axustar el calendariu; les sos modificaciones dieron como resultáu'l calendariu gregorianu, l'oficial de la Cristiandá occidental de magar.

  1. Decimos que contamos inclusivamente cuando incluyimos el día que tomamos como aniciu del periodu de cuenta. Asina, si un domingu entamamos a contar una selmana a partir d'esi día podemos facelu de dos formes: non inclusivamente, de forma que'l llunes ha ser el primer día y, poro, ente domingu y domingu hai una selmana, esto ye, siete díes; ya inclusivamente. Al facelu asina contamos el domingu d'aniciu como primer día y el domingu siguiente será l'octavu día: dicimos que pasaron "ocho díes" como sinónimu de selmana. Esti ye l'orixe tamién d'espresiones como "quincena" pa referise a dos selmanes (15 díes contaos inclusivamente), o "cincuesma", fiesta cristiana celebrada 49 díes dempués de Pascua. Los romanos contaben inclusivamente, y asina la nona ye, por númberu, 8 díes antes del idus... que son 9 contaos inclusivamente.

Calendariu romanu

Dodaje.pl - Ogłoszenia lokalne