Compra de Luisiana

La Compra de Luisiana (n'inglés Louisiana Purchase, y en francés Vente de la Louisiane) foi l'alcuerdu pol qu'Estaos Xuníos compró el territoriu de Luisiana a Francia en 1803. A cambiu de 15 millones de dólares, esto ye, a un preciu de 46,5 dólares el kilómetru cuadráu, los Estaos Xuníos adquirieron la propiedá nominal d'un territoriu de 2.140.000 km² d'estensión. D'ellos, nostante, namái una pequeña parte taben efeutivamente controlaes por Francia; lo que consiguió Estaos Xuníos, pa la mayoría del territoriu, foi'l derechu preferente, qu'escluyía a toles demás potencies coloniales, de consiguir tierres de los indios mediante trataos o por conquista^[1][2]. El coste total de tolos trataos que completaron la compra y de los acuerdos económicos que compensaron a Francia y los franceses polos sos bienes nel territoriu tien estimáose en 2.600 millones de dólares^[1][2].

El reinu de Francia controlara'l territoriu de Luisiana de magar 1699 hasta que, en 1762, cediéralu a España. En 1800 Napoleón Bonaparte, Primer Cónsul de la República Francesa, volvió a tomar el control de la Luisiana col envís de facela'l centru del so proyeutu de reestablecer un imperiu colonial francés n'América del Norte. Sicasí, el fracasu francés a la hora de sofocar la revuelta qu'acabaría dando la independencia a Haití, xunto cola evidencia del próximu españíu d'una guerra col Reinu Xuníu, llevaron a Napoleón a considerar la posibilidá de vendé-y la Luisiana a Estaos Xuníos. La so compra yera un vieyu oxetivu del presidente d'Estaos Xuníos Thomas Jefferson, que taba especialmente interesáu en consiguir el control del estratéxicu puertu de Nueva Orleans, que controlaba la desembocadura del ríu Mississippi. Jefferson encargó-yos a James Monroe (que sería dempués presidente del país) y al embaxador en Francia, Robert R. Livingston, que negociaran la compra; de parte francesa negoció, en representación de Napoleón, el so ministru del Tesoru, François Barbé-Marbois. Los estauxunidenses aceptaron bien llueu la compra en cuantes que se-yos ofreció'l tratu, y Jefferson y el so secretariu d'estáu, James Madison, convencieron al Congresu, pese a la oposición del Partíu Federalista, pa que ratificaran y dieran fondos pa facer la compra.

La Compra de Luisiana estendió la soberanía d'Estaos Xuníos más allá del ríu Mississippi, cuasi doblando'l so tamañu nominal. El territoriu de Luisiana incluyía tierres qu'anguaño pertenecen a quince estaos estauxunidenses y dos provincies canadienses: el territoriu completu de los estaos d'Arkansas, Missouri, Iowa, Oklahoma, Kansas y Nebraska; gran parte del de les actuales Dakota del Norte y Dakota del Sur; la faza de tierra de Montana, Wyoming y Colorado asitiada al este de la divisoria continental d'América; la fastera occidental de Minnesota, asitiada al oeste del ríu Mississippi; la fastera nororiental de Nuevu Méxicu; zones del norte de Texas; Nueva Orleans y les tierres asitiaes al oeste del Mississippi que formen parte anguaño del estáu de Louisiana; y pequeñes faces de terrenu de les actuales provincies canadienses d'Alberta y Saskatchewan. Nel momentu de la compra la población non nativa de la Luisiana yera d'unos 60.000 habitantes, la metá de los cualos yeren esclavos d'orixe africanu^[3]. La llende occidental del territoriu afitose en dellos trataos posteriores: el tratáu de Londres de 1818, robláu con Gran Bretaña, axustó la llende septentrional, y el tratáu d'Adams-Onís, de 1819, robláu con España, axustó la occidental.

1. ↑ ^{1,0 1,1} «The True Cost of the Louisiana Purchase». Slate (March 1, 2017). Consultáu'l 1 October 2019.
2. ↑ ^{2,0 2,1} «Accounting for Conquest: The Price of the Louisiana Purchase of Indian Country». Journal of American History 103 (4):  páxs. 921–942. 1 March 2017. doi:10.1093/jahist/jaw504. 
3. ↑ «Congressional series of United States public documents». U.S. Government Printing Office (1864).