Criollu

Criollu ye un europeísmu que s'emplegó dende la dómina de la colonización d'Europa aplicándolo a los nacíos nel continente americanu, pero con un orixe européu. A diferencia del indíxena, el criollu (del portugués crioulo, y ésti de criar) yera nes colonies españoles un habitante nacíu n'América de padres europeos (usualmente españoles pero tamién d'otros oríxenes étnicos), o descendiente solamente d'ellos.

Tamién s'usa'l términu criollismu pa designar al movimientu de los fíos d'españoles nacíos en España -y que buscaben una identidá propia al traviés del pasáu indíxena- de símbolos propios y de la esaltación de too rellacionar colo americano. La so identidá foise fortaleciendo de resultes de les reformes borbóniques que los apostraron de los principales cargos políticos y eclesiásticos en Nueva España, situación determinante pal españíu del movimientu insurxente y la consumación de la independencia.

A mediaos del sieglu XVIII los criollos d'orixe español controlaben bona parte del comerciu y de la propiedá agraria, polo que teníen un gran poder económicu y una gran considerancia social, pero taben movíos de los principales cargos políticos en favor de los nacíos n'España.

En Nueva España, la llei prohibía los matrimoniu ente un funcionariu español peninsular n'exerciciu y una criolla; esto ye, muyer blanca nacida n'América descendiente d'españoles. Esto nun torgar que s'efectuaren uniones de fechu ente muyeres criollas y funcionarios españoles.^[1]

1. ↑ . «Les muyeres en Nueva España: orde establecíu y márxenes d'actuación», Historia de les muyeres, tomu III, De la Renacencia a la Edá Moderna, páx. 648-668. Madrid, Santillana 2000. ISBN 84-306-0390-5.