Back Ster AF Stern ALS ኮኮብ AM Fu'is AMI Estrela AN Steorra ANG Ntoronyan̄ ANN तारा ANP نجم Arabic ܟܘܟܒܐ ARC
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
 Estrella | |
|---|---|
| tipu d'oxetu astronómicu | |
 | |
| Parte de | Sistema estelar |
| Carauterístiques |
superficie estelar (es)  campu magnéticu estelar magnitú aparente |
| Llocalización | [[Ficheru:universu|280px]] |
 | |
Una estrella[1] ye un oxetu astronómicu formáu por un esferoide lluminosu de plasma que se caltién xuníu pola so gravedá. La estrella más averada a la Tierra ye'l Sol. Esti, al tar tan cerca, obsérvase non como un puntu sinón como un discu lluminosu onde la so presencia o ausencia nel cielu terrestre provoca'l día o la nueche respeutivamente. Les demás estrelles visibles a simple vista apaecen nel cielu nocherniegu como puntos rellumantes, titilantes por mor de les distorsiones óptiques que produz la turbulencia y les estremancies de densidá de l'atmósfera terrestre. Toes estes nomaes estrelles fixes tán na nuesa galaxa, la Vía Lláctea; denguna estrella individual ayena a ella puede vese dende la Tierra ensin un telescopiu. Les estrelles más importantes tienen organizáose en constelaciones y asterismos, ya inclusive les más brillantes tienen un nome propiu. Los astrónomos tienen ellaborao catálogos estelares, qu'identifiquen les estrelles conocíes y-yos dan nomes estandarizaos. Nel universu observable percréese qu'hai ente 1022 y 1024 estrelles.
La vida d'una estrella entama col colapsu gravitatoriu d'una nebulosa gaseosa de material, formada principalmente d'hidróxenu, xunto con heliu y traces d'elementos más pesaos. La so masa total ye'l principal factor que determina la so evolución ya'l so destín final. Una estrella brilla demientres la mayoría de la so fase de vida activa debido a la fusión termonuclear d'hidróxenu, que lu convierte n'heliu, nel so nucleu. Esti procesu llibera enerxía que, tres travesar l'interior de la estrella, llibérase al espaciu esterior. Al final de la vida d'una estrella el so nucleu conviértese nuna estrella compauta o residual: una nana blanca, una estrella de neutrones o, si la so masa ye grande abondo, un furacu negru.
La nucleosíntesis, nes estrelles (en forma activa o residual), crea de forma natural cuasi tolos elementos químicos más pesaos que'l litiu qu'esisten. La perda de masa estelar, y los españíos de les supernoves, devuelven, poro, al mediu interestelar materiales químicamente más ricos y variaos. Estos elementos, posteriormente, reciclaranse pa formar otres estrelles. Los astrónomos pueden determinar les propiedaes d'una estrella, como la so masa, edá, metalicidá (composición química), variabilidá, distancia y movimientu al traviés del espaciu, al traviés de la observación del so brillu aparente, del so espectru y de los sos cambeos de posición nel cielu a lo llargo del tiempu.
Les estrelles pueden formar sistemes orbitales con otros oxetos astronómicos, como asocede nos sistemes planetarios y nos sistemes estelares, qu'abarquen dos o más estrelles. Cuando dos d'eses estrelles tienen una órbita relativamente próxima la so evolución vese afectada significativamente pola interacción gravitacional ente elles. Les estrelles, d'otra banda, pueden formar parte d'una estructura xuncida gravitacionalmente muncho mayor, como un cúmulu estelar o una galaxa.
Les estrelles son oxetos de mases pergrandes comprendíes ente 0,08 y 120 mases solares (Msol). La so lluminosidá tamién tien un rangu mui ampliu diendo dende una diez milésima a un millón de vegaes la lluminosidá del Sol. El radiu, la temperatura y la lluminosidá d'una estrella puen rellacionase per aciu de la so aproximación a un cuerpu prietu cola siguiente ecuación:
- onde L ye la lluminosidá, la constante de Stefan-Boltzmann, R el radiu y Te la temperatura efectiva.
- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: estrella