Europa

Europa
Situación
Tipu	área continental e islas circundantes (es)
Parte de	Eurasia
Coordenaes	48°41′27″N 9°08′26″E / 48.690959°N 9.14062°E / 48.690959; 9.14062
Datos
Puntu más altu	Monte Elbrús
Superficie	10 186 000 km²[1]
Población	744 831 142 (2024)
Noamáu por	Europa (es)
Fusu horariu	Europa/Athens (es) , Europe/Brussels (en) , Europe/London (en) , Horario de Kaliningrado (es) y Europa/Moscú

Europa^[3] ye un continente allugáu nel hemisferiu Norte. Xeográficamente ye una de les mayores penínsules d'Eurasia, la más occidental d'elles, magar que considérase, por razones culturales, que ye un continente estremáu d'Asia. Tien una estensión de 10.180.000 km²,un 2% de la superficie total de la Tierra y un 6,8% de la superficie total non sumerxida, con una población (2016) de 741 millones d'habitantes, el 11% del total mundial. Llenda al norte col océano Glacial Árticu, al oeste col océanu Atlánticu, al este con Asia y al sur col mar Mediterraneu. De magar 1850 considérase que la so llende oriental, lo que la separta d'Asia, ye la llinia formada poles cordeleres de los Urales y el Cáucasu, el ríu Ural, los mares Caspiu y Negru y los estrechos turcos. Magar que'l términu «continente» ye puramente xeográficu, la llende terrestre ente Europa y Asia ye arbritraria, y foi redefinida delles veces dende l'apaición del conceptu d'Europa como daqué estremáu d'Asia,, na Antigüedá clásica. Una división que señala les diferencies culturales, llingüístiques y étniques ente los dos llaos de la llende, diferencies, sicasí, que van apaeciendo como un continuum según viaxamos hacia l'este n'Eurasia y qu'en dengún casu reflexen realidaes completamente estremaes. La llende xeográfica convencional tampoco sigue les llendes de los estaos actuales; asina, neto Rusia que Turquía y Kazajstán son estaos trescontinentales, y también, si aplicamos estrictamente'l carácter fronterizu de los montes d'El Cáucasu, Xeorxa y Azerbaixán.

Políticamente Europa divídese n'alredor de 50 estaos soberanos; el mayor d'ellos y más pobláu ye Rusia, qu'ocupa'l 39% del so territoriu y abelluga'l 15% de la so población. El clima del continente vese influyenciáu enforma poles corrientes templaes del Atlánticu, que suavicen les temperatures ivernales ya estivales na mayoría del continente, inclusive a llatitúes nes que'l clima, notros continentes como Asia y América del Norte, ye estremu. De resultes d'esta influyencia les variaciones térmiques estacionales son mayores nes fasteres del continente alloñaes de la costa que a la vera d'ella.

Europa, y especialmente la Grecia clásica, foi'l llugar de nacencia de la civilización occidental. La cayida del Imperiu Romanu d'Occidente nel añu 476, y la sosiguiente Era de les Migraciones, marcaron el final de la historia antigua y la llegada de la Edá Media. L'humanismu renacentista, la llegada de la nomada Era de los Descubrimientos, y el desarrollu del arte y la ciencia ficieron del continente un actor principal nos asuntos globales. Ente los sieglos XVI y XX les potencies europees controlaron la mayoría del territoriu de los demás continentes. La Ilustración, la Revolución francesa y les guerres napoleóniques camudaron cultural, política y económicamente'l continente nel sieglu XVIII y la primer metá del XIX. La Revolución Industrial, qu'entamó en Gran Bretaña a finales del sieglu XVIII, provocó cambeos radicales nes estayes económica, cultural y social n'Europa occidental, y dempués nel mundo enteru. El principal teatro bélicu de les dos guerres mundiales foi Europa, lo que terminó provocando una decayencia de la posición dominante d'Europa occidental nos asuntos mundiales na segunda metá del sieglu XX, en favor d'Estaos Xuníos y la Xunión Soviética. Demientres la Guerra Fría, Europa tuvo dividida en dos bloques, separtaos pola Cortina de Fierro, una situación qu'acabó tres de les revoluciones de 1989 y la cayida del Muru de Berlín.

En 1949 fundose'l Conseyu d'Europa, a partir d'una idea, la de xunificar Europa p'algamar oxetivos comunes, espuesta por Winston Churchill nún discursu. La institución inclúi a tolos países europeos sacante Bielorrusia, Kazajstán y la Ciudá del Vaticanu. L'interés posterior de dellos países n'algamar una integración mayor llevó a la formación de la Xunión Europea, una entidá política a mediu camín ente una confederación y una federación. Nacida n'Europa occidental, estendióse al este tres de la cayida de la Xunión Soviética, incorporando a munchos de los países que formaran parte del Pactu de Varsovia. Munchos d'estos países comparten una moneda común, l'euru, y parte d'ellos comparten un entornu, l'espaciu Schengen, nel que nun hai controles migratorios nin fronteres interiores.

1. ↑ URL de la referencia: https://worldpopulationreview.com/country-rankings/largest-countries-in-europe.
2. ↑ URL de la referencia: https://population.un.org/wpp/Download/Standard/Population/.
3. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: européu, -ea, -eo