Naranxa (frutu)

La naranxa^[1] o ñaranxa^[2] ye una fruta cítrica comestible d'orixe asiáticu obtenía del naranxu dulce o Citrus × sinensis. Ye un hesperidiu carnosu de cubierta más o menos gruesa y endurecío, y el so pulgu ta ensamáu per dellos gaxos enllenos de zusmiu, que caltienen abonda vitamina C, flavonoides y aceites esenciales.

La naranxa ye un híbridu d'orixe yá antiguu, dablemente ente pomelu, (citrus maxima) y mandarina (citrus reticulata).

La pallabra naranxa remana del sánscritu "narang" o del Idioma tamil; la fruta tien típicamente 11 pieces individuales, y nel idioma Tamil la pallabra "orangu" traduzse como "6 y 5", esto ye 11. Esistía n'asturianu tamién una forma llaranxa, asemeyada a la pallabra portuguesa de "laranja" y a la gallega de "laranxa"^[3]. Les naranxes orixináronse nel sureste asiáticu, na India, Vietnam o nel sureste de China. El frutu del Citrus sinensis ye denomáu "naranxa duce" para desemeyalu del frutu del Citrus aurantium, la naranxa amarguxa.

Ye más pequeña y duce que'l pomelu o toronxa y más grande, magar que menos perfumáu, que la mandarina. Hai munches variedaes de naranxes, siendo la mayoría híbridos producíos dende les especies citrus maxima, citrus reticulata (mandarina) y citrus medica (cidrón).

La naranxa ye una de les frutes más consumíes en tol mundu y colléchase especialmente en rexones de clima templáu y húmedu.

1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: naranxa
2. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: ñaranxa
3. ↑ Diccionariu Etimolóxicu de la Llingua Asturiana (DELLA), Xosé Lluis García Arias; Universidá d'Uviéu & Academia de la Llingua Asturiana, Uviéu, 2021, vol. IV; ISBN 978-84-17445-18-8.