Artemis

 Sa sinaunang relihiyon saka mitolohiya kan Griyego, si Artemis (/ˈɑːrtɪmɪs/; Griyego: Ἄρτεμις) ay ang diyosa ng pangangaso, ilang, ligaw na hayop, kalikasan, halaman, panganganak, pangangalaga sa mga bata, at kalinisang-puri^[1][2]. Sa mga huring panahon, nabisto siya kaiba si Selene, ang personipikasyon ng Buwan.^[3]. Madalas daw siyang gumala sa kagubatan at kabundukan, na dinaluhan ng kanyang entourage ng mga nimpa. Ang diyosa na si Diana ang kanyang katumbas na Romano.

Sa Griegong tradisyon, si Artemis an aking babae ni Zeus saka Leto, patin kan kakambal na tugang na babai na si Apollo. Sa kadaklan na istorya, an kambal produkto nin extramarital liason. Huli kaini, an agom ni Zeus na si <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Hera" rel="mw:ExtLink" title="Hera" class="cx-link" data-linkid="985">Hera</a> pinagbawalan si Leto sa pangangaki saen man na lugar sa daga. Solamente an isla nin <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Delos" rel="mw:ExtLink" title="Delos" class="cx-link" data-linkid="987">Delos</a> an nagtao nin pailihan ki Letto, na nagpangyari sa saiya na mangaki kan saiyang mga aki. Sa kadaklan na kasaysayan, si Artemis enot na namundag dangan nagtabang ki Letto sa pagkamundag kan ikaduwang kambal, si Apolo. Si Artemis sarong kourotrophiko (aki-dara) na dios, iyan an patron asin paraprotehir kan mga aki pang sadit, orog na sa mga aking babae. Si Artemis sinasamba bilang saro sa pangenot na mga diosa nin pangangaki asin kagrupong aki kaiba ni <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Eileithyia" rel="mw:ExtLink" title="Eileithyia" class="cx-link" data-linkid="992">Eileithyia</a> saka Herrera.

Si Artemis patron man nin pagpaomay asin helang, partikularmente sa mga babae saka aki, asin tinutubod na nagpapadara kapwa nin marahay na salud asin kamatean sa mga babae asin kaakian.

Si Artemis saro sa tolong mayor na daragang diosa kaiba si Atena asin <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Hestia" rel="mw:ExtLink" title="Hestia" class="cx-link" data-linkid="997">Hestia</a>. Mas pinili ni Artemis na magdanay na daraga daing agom asin saro sa tolong Griegong diosa na mayo nin kapangyarihan si <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Hestia" rel="mw:ExtLink" title="Hestia" class="cx-link" data-linkid="997"><a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Aphrodite" rel="mw:ExtLink" title="Aphrodite" class="cx-link" data-linkid="1000">Aphrodite</a></a>.^[4]

Sa osipon asin literatura, si Artemis iinaatubang bilang sarong diyosang panggakot kan mga kahoy, na napapalibotan nin mabini niang bandang nnymph. Sa osipon ni <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Actaeon" rel="mw:ExtLink" title="Actaeon" class="cx-link" data-linkid="1003">Actaeon</a>,, kun mahiling kan hoben na paratang an saiyang pagkarigos nin huba, ginigibo siyang usa kan anggot na diyos dangan pigsurigsa' siya sa mga sadiring linga-lingaan na ayam, na dai nagmimidbid sa saindang obra. Sa estorya Callisto,, an daragita pinahale sa kompanya ni Artemis pakatapos na balgahon an saiyang promesa nin pagigin birhen, mantang ipinakasal asin iniatian ni Zeus. Sa tradisyon na Epiko, pinatanog ni Artemis an doros sa mga barkong Griego durante kan Guerra de Trojan, mantang naka - strate sia saAulis,, pakatapos ki Hadeng <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Agamemnon" rel="mw:ExtLink" title="Agamemnon" class="cx-link" data-linkid="1010">Agamemnon</a>,, an namomoon sa ekspedisyon, binadil asin ginadan an saiyang sagradong usa. Hinagad ni Artemis an pag - atang nin Iphigenia, an aking babae ni Agamnon, bilang bayad sa saiyang nagadan na usa. Sa kadaklan na bersion, kun an Ippenia dinadara sa altar tanganing idolot bilang atang, si Artemis nag - iatang asin kinua sia parayo, na binayaan an sarong usa. Kan suminunod na guerra, sinuportaran ni Artemis an Trojans tumang sa mga Griego, asin inangat nia si Herra sa ralaban.

Si Artemis saro sa pinakarhay na marhay kan suanoy na Griegong mga dios; an pagsamba nia nakalakop sa bilog na suanoy na Grecia, kaiba an dakol niang templo, altar, sagradong lugar, asin lokal na sinasamba na manonompongan sa gabos na lugar sa kinaban. An saiyang dakulang <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Temple_of_Artemis" rel="mw:ExtLink" title="Temple of Artemis" class="cx-link" data-linkid="1017">templo</a> sa Ephesussaro sa <a href="https://en.wikipedia.orgview_html.php?sq=crain_ford&lang=bcl&q=Seven_Wonders_of_the_Ancient_World" rel="mw:ExtLink" title="Seven Wonders of the Ancient World" class="cx-link" data-linkid="1019">Seven Wonders of the Ancient World</a>, bago iyan tinotong sagkod sa daga. Kaiba sa mga simbolo ni Artemis an busog asin pana, suksukan, saka nandadakop nin kutsilyo, asin sagrado para saiya an usa patin Sitio. Si Diana, an saiyang Roma katimbang, espesyalmenteng sinamba sa Bulod nin Aventine sa Roma, harani sa Danaw nin Nemi sa mga Hiligaynon kan Albay, asin sa Campania.^[5]

1. ↑ "Artemis | Myths, Symbols, & Meaning". Encyclopedia Britannica (in English). Retrieved 2021-07-06. 
2. ↑ Merriam-Webster's Encyclopedia of Literature. Merriam-Webster. 1995. p. 74. ISBN 9780877790426. 
3. ↑ Smith, s.v. Artemis
4. ↑ Homeric Hymn to Aphrodite (5), p.21–32
5. ↑ Roman, Luke; Roman, Monica (2010). Encyclopedia of Greek and Roman Mythology. Infobase Publishing. p. 85. ISBN 9781438126395.