Plasma

An plasma (gikan sa Suanoy na Griyego: πλάσμα 'namomoldeng substansya'^[1]) iyo saro sa apat na pundamental na istado nin materya, asin enot na pigtawan deskripsyon kan kimikong si Irving Langmuir^[2] kaidtong 1920s.^[2] Pigbibilog ini nin gas kan mga ion – mga atomo na an nagkapira nindang orbitang elektron iyo hinale – sagkod an mga talingkas na elektron. An mga plasma iyo pupuwedeng mahimo nin artipisyal sa paagi nin pag-init sa sarong neutral na gas o pagdara kaini sa makusog na elektromagnetikong kahiwasan sa punto na an mga na-ionize na gas iyo nagin mas elektonikong konduktibo. An nagresulta na mga ion na igwang kargo sagkod an mga elektron iyo naimpluwensyahan kan halabang-rango na elektomagnetikong kahiwasan, na minagibo sa dinamikang plasma na mas sensitibo sa mga kahiwasang ini imbes sa neutral na gas.^[3]

An mga plasma sagkod an ionized gases may karakter sagkod pag-uugali na lain sa ibang istado, asin an transisyon sa sainda iyo harus dapit sa nomenklatura^[4] sagkod dapat tatawan ngona nin interpretasyon.^[4] Base sa temperatura asin densidad nin kalibotan na igwang plasma, partidang ionized o bilog na na-ionized sa mga porma nin plasma an puwedeng mahimo. An mga senyas na Neon sagkod an kitkilat iyo mga halimbawa nin partidang na-ionize na plasma.^[5] An iyonospera kan Kinaban iyo sarong plasma sagkod an magnetospera igwang plasma na nakapalibot digdi. An interyor kan Saldang iyo sarong halimbawa nin purong ionized na plasma,^[6] kaiba an solar corona^[7] sagkod an mga bitoon.^[8]

An positibong kargo sa mga ion iyo naguguno sa pagtanggal nin elektron sa nag-iikot na atomikong nuklei, kun sain an kabilugang bilang nin elektron na natanggal iyo may relasyon sa naglalangkaw na temperatura o sa lokal na densidad nin ibang ionized na materya. Ini man puwedeng ibanan nin disosasyon kan molekular na takod,^[9] maski ngani an prosesong ini iyo risang iba sa mga prosesong kimial nin interaksyon kan mga likido o sa pag-uugali kan pigtaong ion sa mga metal. An simbag kan plasma sa elektromagnetikong kahiwasan iyo piggagamit sa nagkapirang mga modernong teknolohikal na bagay, arug kan plasma televisions o plasma etching.^[10]

An plasma pigtutubudan man na pinakaabundanteng porma nin ordinaryong materya sa uniberso,^[9] maski ngani an hypothesis na ini sa presente iyo tentatibo base sa eksistensya sagkod sa mga dae-aram na karakter kan madiklom na materya. An mga plasma iyo harus naii-asosyar sa mga bitoon, na minalakop sa bihirang intraklaster na medya sagkod an posibilidad sa intergalaktik na mga rehiyon.^[11]

↑ πλάσμα Archived 18 June 2013 at the Wayback Machine., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek English Lexicon, on Perseus
↑ ^2.0 ^2.1 Morozov, A.I. (2012). Introduction to Plasma Dynamics. CRC Press. p. 17. ISBN 978-1-4398-8132-3.
↑ Morozov, A.I. (2012). Introduction to Plasma Dynamics. CRC Press. p. 30. ISBN 978-1-4398-8132-3.
↑ ^4.0 ^4.1 Morozov, A.I. (2012). Introduction to Plasma Dynamics. CRC Press. p. 4−5. ISBN 978-1-4398-8132-3.
↑ "How Lightning Works". HowStuffWorks. April 2000. Archived from the original on 7 April 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (help)
↑ Phillips, K. J. H. (1995). Guide to the Sun. Cambridge University Press. p. 295. ISBN 978-0-521-39788-9. Archived from the original on 15 January 2018. Unknown parameter |url-status= ignored (help)
↑ Aschwanden, M. J. (2004). Physics of the Solar Corona. An Introduction. Praxis Publishing. ISBN 978-3-540-22321-4.
↑ Piel, A. (2010). Plasma Physics: An Introduction to Laboratory, Space, and Fusion Plasmas. Springer. pp. 4–5. ISBN 978-3-642-10491-6. Archived from the original on 5 January 2016. Unknown parameter |url-status= ignored (help)
↑ ^9.0 ^9.1 Chu, P.K.; Lu, XinPel (2013). Low Temperature Plasma Technology: Methods and Applications. CRC Press. p. 3. ISBN 978-1-4665-0990-0.
↑ Chu, P.K.; Lu, XinPel (2013). Low Temperature Plasma Technology: Methods and Applications. CRC Press. ISBN 978-1-4665-0990-0.
↑ Chiuderi, C.; Velli, M. (2015). Basics of Plasma Astrophysics. Springer. p. 17. ISBN 978-88-470-5280-2.

[πλάσμα-1] πλάσμα Archived 18 June 2013 at the Wayback Machine., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek English Lexicon, on Perseus

[Itpd2012a-2] 2.0 ^2.1 Morozov, A.I. (2012). Introduction to Plasma Dynamics. CRC Press. p. 17. ISBN 978-1-4398-8132-3.

[Itpd2012b-3] Morozov, A.I. (2012). Introduction to Plasma Dynamics. CRC Press. p. 30. ISBN 978-1-4398-8132-3.

[Itpd2012-4] 4.0 ^4.1 Morozov, A.I. (2012). Introduction to Plasma Dynamics. CRC Press. p. 4−5. ISBN 978-1-4398-8132-3.

[5] "How Lightning Works". HowStuffWorks. April 2000. Archived from the original on 7 April 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (help)

[Phillips1995-6] Phillips, K. J. H. (1995). Guide to the Sun. Cambridge University Press. p. 295. ISBN 978-0-521-39788-9. Archived from the original on 15 January 2018. Unknown parameter |url-status= ignored (help)

[Aschwanden2004-7] Aschwanden, M. J. (2004). Physics of the Solar Corona. An Introduction. Praxis Publishing. ISBN 978-3-540-22321-4.

[Piel2010-8] Piel, A. (2010). Plasma Physics: An Introduction to Laboratory, Space, and Fusion Plasmas. Springer. pp. 4–5. ISBN 978-3-642-10491-6. Archived from the original on 5 January 2016. Unknown parameter |url-status= ignored (help)

[Itptma2013a-9] 9.0 ^9.1 Chu, P.K.; Lu, XinPel (2013). Low Temperature Plasma Technology: Methods and Applications. CRC Press. p. 3. ISBN 978-1-4665-0990-0.

[Itptma2013-10] Chu, P.K.; Lu, XinPel (2013). Low Temperature Plasma Technology: Methods and Applications. CRC Press. ISBN 978-1-4665-0990-0.

[BoPA2015-11] Chiuderi, C.; Velli, M. (2015). Basics of Plasma Astrophysics. Springer. p. 17. ISBN 978-88-470-5280-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]



Ibabaw: An kitkilat sagkod an neon lights iyo bistadong parahimo nin plasma Ibabang wala: Sarong halimbawa nin plasma globe Ibabang tuo: Sarong linya nin plasma hale sa space shuttle na "Atlantis" sa paglaog liwat kaini sa atmospera kan Kinaban, na iyo nahiling gikan sa International Space Station.