Romed

Romed

ethnic group, itinerant groups of Europe

Iskevrennad eus	Indo-Aryan peoples
Yezh vamm	romeg, Domari, Lomavren
Relijion	kristeniezh, Islam, Boudaegezh, yuzevegezh
Anvet diwar	Arameans
Kan broadel	Gelem, Gelem
Genidik a	India
Darvoud-alc'hwez	Porajmos
Studiet gant	Romani studies
Banniel (deskrivadur)	flag of the Romani people
Cuisine	Romani cuisine
Istor	history of the Romani people
Enebet ouzh	gadjo

Ar Romed (pe Rromed^[1]) zo un anv a dalvez « paotr en oad gour ha dimezet e-barzh ar gumuniezh^[2] ». Choazet eo bet an anv-se gant an Unvaniezh romani etrebroadel (IRU) da envel un hollad poblañsoù, dezhe ur memes orin en Indez^[3], ha yezhoù a orin eus gwalarn Iskevandir Indez^[4] hag a zo minorelezhioù anavet dindan anvioù liesseurt a zo o vevañ etre India hag ar Meurvor Atlantel dreist-holl met ivez war ar c'hevandir amerikan. E brezhoneg e c'haller envel ar Romed gant anvioù all, evel Jipsianed^[5] ha Termajied^[6].

Anavezet int en Europa adalek an XI^vet kantved^[7], ha deuet int da vezañ ar vinorelezh vrasañ eno en XXI^vet kantved^[8].

Kavout a reer Romed er bed a-bezh hiziv, met en Europa emañ ar strolladoù brasañ, e Kreizeuropa, en Europa ar Reter hag en Anatolia dreist-holl, ha goude e ledenez Iberia hag e kreisteiz Bro-C'hall. Ur bern Romed zo o chom en Amerika ivez. Gwir eo e Brazil dreist-holl, ma veze kaset ar Romed gant gouarnamant Portugal pa oa en e zalc'h^[9]. Kalz zo aet d'ar Stadoù-Unanet ivez^[10].

Da vare "Kendalc'h jipsian ar bed" dalc'het eus an 8 d'an 12 a viz Ebrel 1971 e Londrez e choazas ar gumuniezh ur banniel glas ha gwer, gant ur rod ruz. Embann a reas ivez e ve deiziad deiz-ha-bloaz ar c'hendalc'h-se, an 8 a viz Ebrel, un deiziad broadel a vefe lidet hiviziken bep bloaz gant holl ar c'humuniezhioù rom er bed^[11]. Ar c'han broadel, Djelem, djelem ("Aet on kuit, aet on kuit"), a oa savet gant Jarko Jovanovic war don ur son poblek jipsian^[12].

1. ↑ Er pennad-mañ e vo skrivet Rom gant un R hepken kentoc'h evit gant daou, daoust ma'z eo disheñvel ar fonemoù e lod eus a rannyezhoù, rak implijet e vez e meur a labour skol-veur.
2. ↑ Bordigoni 2007, p. 17
3. ↑ (fr) Encyclopædia Universalis.
4. ↑ Anezhe yezhoù indezeuropek, evel ar brezhoneg hag al lodenn vrasañ eus ar yezhoù komzet en Europa
5. ↑ Diwar "Egipt" distaget "Ejipt".
6. ↑ Diwar "lanterne magique", ar sinema kentañ, a voe degaset d'ar maezioù gant ar Romed.
7. ↑ (fr) Henriette Asséo. « On les appelait « Tsiganes » ». L'Histoire, niv. 357, Here 2010, p. 21.
8. ↑ (fr) Michel Foucher. Les minorités en Europe centrale et orientale . Éditions du Conseil de l'Europe, 1994. Meneget gant Jean-Pierre Liégeois, Les Roms au cœur de l'Europe, le Courrier des pays de l'Est 6/2005 niv. 1052, p. 19-29.
9. ↑ (pt) 'A historia dos ciganos no Brasil'. Diellet er skrid orin d’an 2010-11-24. Kavet : 2010-10-02.
10. ↑ (en) Sutherland, Ann. Gypsies: The Hidden Americans, Waveland Press (Gouere 1986) (ISBN 978-0-88133-235-3)
11. ↑ (en) International Roma Day e lec'hienn Deutsche Welle
12. ↑ (fr) Jean-Pierre Liégeois. Naissance du pouvoir tzigane. In : Revue française de sociologie, 1975, 16-3, pp. 306-307 — En-linenn