Bor (element)

Bor (element),  ₅B

Bor u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Bor, B, 5
Serija	Polumetali
Grupa, Perioda, Blok	13, 2, p
Izgled	crni polumetal
Zastupljenost	1,6 · 10−3[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	10,81 (10,806 – 10,821)[2] u
Atomski radijus (izračunat)	85 (84) pm
Kovalentni radijus	82 pm
Van der Waalsov radijus	192[3] pm
Elektronska konfiguracija	He 2s2 2p1
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 3[4]
1. energija ionizacije	800,6 kJ/mol
2. energija ionizacije	2427,1 kJ/mol
3. energija ionizacije	3659,7 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	9,3
Kristalna struktura	romboedarska
Gustoća	2340 (na 20°C)[4] - 2460 kg/m3
Magnetizam	dijamagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$ = −1,9 · 10−5)[5]
Tačka topljenja	2349 K (2076 °C)
Tačka ključanja	4203[6] K (3930 °C)
Molarni volumen	4,39 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	508[6] kJ/mol
Toplota topljenja	50 kJ/mol
Pritisak pare	10 Pa pri 2562 K
Brzina zvuka	16200 m/s pri 293,15 K
Specifična toplota	1260[1] J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	1,0 · 10−4 S/m
Toplotna provodljivost	27 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	3, 2, 1[7]
Oksid	B2O3
Elektronegativnost	2,04 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 8B sin 770 ms ε 17,979 8Be 9B sin 8,465 · 10−19 s p 0,185 8Be 10B 19,9 % Stabilan 11B 80,1 % Stabilan 12B sin 20,20 ms β- 13,369 12C 13B sin 17,36 ms β- 13,437 13C
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Simbol nepoznat
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: / S: /
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Bor (latinski: borum) jeste hemijski element sa simbolom B i rednim brojem 5. U periodnom sistemu nalazi se u III glavnoj grupi (po njemu nazvanu grupa bora), kao i u drugoj periodi. Ima osobine nemetala, trovalentan je i relativno rijedak. U prirodi se javlja u obliku spojeva sa kisikom, često kao boraks i kernit, dok se na nekim nalazištima nalazi u količinama isplativim za eksploataciju. Bor postoji u nekoliko alotropskih modifikacija. Amorfni bor je smeđi prah. Od kristalnih oblika bora poznate su mnoge modifikacije. Današnji engleski naziv boron za bor upućuje na njegovu sličnost sa ugljikom, engl. carbon.

Spojevi bora imaju brojne primjene u različitim industrijskim oblastima. Industrija deterdženata i sredstava za pranje koristi spojeve bora poput natrij-perborata u velikim količinama kao sredstvo za izbjeljivanje, dok industrija stakla koristi bor u obliku boraksovih spojeva za pravljenje čaša i keramike sa dobrom otpornošću na hemikalije i velike promjene temperature. Elementarni bor se upotrebljava u industriji poluprovodnika za dotiranje. Polimeri bora i keramika igraju značajnu ulogu za proizvodnju lahkih ali čvrstih materijala i materijala otpornih na vatru. Bor-karbid ima izuzetno veliku tvrdoću i koristi se kao sredstvo za brušenje, a za lemljenje spojevi bora se koriste kao katalizator. Pri hidroboriranju reagensi bora služe za sintezu organskih finih hemikalija. Prirodni bor se sastoji iz dva stabilna izotopa, od kojih je ¹⁰Bor pogodan za reakcije neutronskog zahvata.

1. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom binder
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom wieser
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom manjera
4. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom cool
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom lide
6. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang
7. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang2