Brom

Brom,  ₃₅Br

Brom u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Brom, Br, 35
Serija	Halogeni elementi
Grupa, Perioda, Blok	17, 4, p
Izgled	crveno-smeđa tečnost
CAS registarski broj	7726-95-6
Zastupljenost	6 · 10−4[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	79,904[2] u
Atomski radijus (izračunat)	115 (94) pm
Kovalentni radijus	120 pm
Van der Waalsov radijus	185 pm
Elektronska konfiguracija	[Ar]3d104s24p5
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 7
1. energija ionizacije	1139,9 kJ/mol
2. energija ionizacije	2103 kJ/mol
3. energija ionizacije	3470 kJ/mol
4. energija ionizacije	4560 kJ/mol
5. energija ionizacije	5760 kJ/mol
6. energija ionizacije	8550 kJ/mol
7. energija ionizacije	9940 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	tečno
Kristalna struktura	ortorompski
Gustoća	3120[3] kg/m3 pri 300 K
Magnetizam	dijamagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$ = −2,8 · 10−5)[4]
Tačka topljenja	265,8 K (−7,3 °C)
Tačka ključanja	331,7[5] K (58,5 °C)
Molarni volumen	(čvrsti) 19,78 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	30[5] kJ/mol
Toplota topljenja	5,8 kJ/mol
Pritisak pare	2,2 · 104[3] Pa pri 293 K
Brzina zvuka	206 m/s pri 293,15 K
Toplotna provodljivost	0,12 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	±1, 3, 5, 7
Oksid	?
Elektrodni potencijal	1,066 V (Br + e− → Br−)
Elektronegativnost	2,96 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 77Br sin 57,036 h ε 1,365 77Se 78Br sin 6,46 min ε 3,574 78Se 79Br 50,69 % Stabilan 80Br sin 17,68 min β− 2,004 80Kr ε 1,871 80Se 81Br 49,31 % Stabilan 82Br sin 35,30 h β− 3,093 82Kr 83Br sin 2,40 h β− 0,972 83Kr
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja T+ Vrlo otrovno C Nagrizajuće N Opasno za okoliš
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 26-35-50 S: (1/2-)7/9-26-45-61
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Brom (iz grč. βρῶμος, brómos, snažan miris^[6]) jeste hemijski element sa simbolom Br i atomskim brojem 35. Spada u grupu halogenih elemenata (VIIA grupa). Element su, nezavisno jedan od drugog, otkrila dvojica hemičara Carl Jacob Löwig i Antoine Jerome Balard 1825-1826. godine. Elementarni brom je isparljiva crveno-smeđa tečnost pri sobnoj temperaturi, vrlo korozivna i otrovna. Njegove osobine, uslovno rečeno, su između hlora i joda. Čisti brom se ne nalazi u prirodi, već uglavnom u vidu bezbojnih, rastvorljivih kristalnih halidnih mineralih soli, analogno kuhinjskoj soli.

Brom je rjeđi od oko tri četvrtine drugih elemenata u Zemljinoj kori. Velika rastvorljivost iona bromida uzrok je njegove akumulacije u okeanima, a komercijalno element se može vrlo lahko izdvojiti iz slane vode. Među najvećim proizvođačima broma nalaze se SAD, Izrael i Kina. U 2007. svjetska proizvodnja broma iznosila je oko 556 hiljada tona, što je približna količina proizvedenog magnezija, koji je daleko više rasprostranjen.^[7]

Na visokim temperaturama, organobromni spojevi lahko prelaze u slobodne atome broma, proces koji ima efekat zaustavljanja lančanih hemijskih reakcija u kojima učestvuju slobodni radikali. Ovaj efekat čini organobromne spojeve korisnim kao vatrootporna sredstva. Više od pola industrijski proizvedenog broma u svijetu svake godine potroši se u ove svrhe. Međutim, ista osobina izaziva da sunčevo svjetlo pretvara nestabilne organobromne spojeve u slobodne atome broma u atmosferi, pa je uništenje ozonskog omotača neželjeni popratni efekat tog procesa. Kao rezultat, mnogi organobromni spojevi, ranije široko korišteni kao pesticidi i metil bromid, danas su zabranjeni. Spojevi broma se danas još uvijek koriste kao fluidi pri bušenju bunara, u fotografskim filmovima te kao intermedijarno sredstvo u proizvodnji mnogih organskih spojeva.

Dugo se vjerovalo da brom nema nekih esencijalnih funkcija kod sisara, međutim novije studije pokazuju da je brom neophodan za razvoj tkiva. Osim toga, jedan od antiparazitskih enzima u ljudskom imunološkom sistemu ima veću preferenciju na brom od hlora. Organobromidi su neophodni i grade se enzimatski iz bromida u nekim nižim životnim oblicima u moru, posebno algama, a pepeo iz morske trave bio je i jedan od izvora otkrića broma. Kao farmaceutsko sredstvo, jednostavni ion broma, Br^–, ima inhibitorske efekte na centralni nervni sistem a soli bromida su u prošlosti bile osnovni medicinski sedativ, prije nego što su zamijenjene lijekovima sa kraćim djelovanjem. Međutim, oni su i dalje u upotrebi kao antiepileptici.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom iupac
3. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom gestis
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom crc
5. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang
6. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Turner
7. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom USGSCR2007