Lutecij

Lutecij,  ₇₁Lu

Lutecij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Lutecij, Lu, 71
Serija	Lantanoidi
Grupa, Perioda, Blok	La, 6, d
Izgled	srebrenobijeli metal
Zastupljenost	7 · 10-5[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	174,967 u
Atomski radijus (izračunat)	173,4 (217) pm
Kovalentni radijus	- pm
Van der Waalsov radijus	- pm
Elektronska konfiguracija	[Xe] 4f145d16s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 32, 9, 2
Izlazni rad	3,3 eV
1. energija ionizacije	523,5 kJ/mol
2. energija ionizacije	1340 kJ/mol
3. energija ionizacije	2022,3 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	9840[2] kg/m3
Magnetizam	paramagnetičan[3] (Χm > 0)[4]
Tačka topljenja	1925 K (1652 °C)
Tačka ključanja	3603[5] K (3330 °C)
Molarni volumen	17,78 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	414 [5] kJ/mol
Toplota topljenja	22 kJ/mol
Pritisak pare	2460 Pa pri 1936 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	150 J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	1,72 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	16 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	3
Elektrodni potencijal	-2,255 V (Lu3+ + 3e- → Lu)
Elektronegativnost	1,27 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 173Lu sin 1,37 god ε 0,671 173Yb 174Lu sin 3,31 god ε 1,374 174Yb 174mLu sin 142 d IP 0,171 174Lu ε 1,545 174Yb 175Lu 97,41 % Stabilan 176Lu 2,59 % 3,78 · 1010 god β- 1,192 176Hf 176mLu sin 3,6832 h β- 1,315 176Hf ε 0,229 176Yb 177Lu sin 6,734 d β- 0,498 177Hf 177mLu sin 160,4 d β- 1,468 177Hf IP 0,970 177Lu
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja (prah) F Lahko zapaljivo
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 11 S: 16-33-36/37/39
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Lutecij (latinski - lutetium) jeste hemijski element sa simbolom Lu i atomskim brojem 71. To je srebrenasto-svijetli metal, koji je na suhom zraku otporan na koroziju, ali ne i u prisustvu vlage. Lutecij se smatra prvim elementom u 6. periodi prelaznih metala ili, u drugim prilikama, posljednjim elementom serije lantanoida. Tradicionalno se ubraja u rijetke zemlje. Ime je dobio od latinskog naziva za Pariz.

Lutecij su nezavisno jedan od drugog 1907. otkrili francuski naučnik Georges Urbain, austrijski mineralog baron Carl Auer von Welsbach i američki hemičar Charles James. Svi su pronašli lutecij kao nečistoću u mineralu iterbiji, za koji se prethodno mislilo da se u potpunosti sastoji od elementa iterbija. Prepirka oko prvog otkrića uslijedila je vrlo brzo, nakon što su se Urbain i von Welsbach međusobno optuživali da su objavljeni rezultati poslužili ovom drugom za objavu otkrića. Čast za davanje imena elementu pripala je Urbainu, jer je on svoje rezultate objavio prije. Odabrao je ime lutecium za novi element, ali je 1949. promijenjeno na lutetium. Godine 1909. napokon je čast otkrića pripisana Urbainu, a njegov prijedlog imena usvojen. Međutim, naziv kasiopeij (cassiopeium kasnije cassiopium) koji je predložio von Welsbach je korišteno među mnogim njemačkim naučnicima sve do 1950tih.

On nije izrazito raširen element, mada je znatno zastupljeniji od srebra u Zemljinoj kori. Upotrebljava se u vrlo malo aplikacija. Izotop lutecij-176 je relativno dosta raširen (2,5%) radioaktivni izotop čije vrijeme poluraspada iznosi 38 milijardi godina, a koristan je u procjenama starosti meteorita. Lutecij se često javlja povezan s drugim elementima poput itrija, a ponekad se koristi u legurama s metalima te kao katalizator u raznim hemijskim reakcijama. ¹⁷⁷Lu-DOTA-TATE se koristi pri radionuklidnoj terapiji u nuklearnoj medicini kod liječenja neuroendokrinih tumora. Lutecij ima najvišu tvrdoću po Brinellu od svih lantanoida od 890 do 1300 MPa.^[6]

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom binder
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom magnet
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom weastr
5. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Zhang
6. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom samsonov