Mangan

Mangan,  ₂₅Mn

Mangan u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Mangan, Mn, 25
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	7, 4, d
Izgled	srebrenasti metal
Zastupljenost	0,085[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	54,938044[2] u
Atomski radijus (izračunat)	140 (161) pm
Kovalentni radijus	139 (161) pm
Van der Waalsov radijus	- pm
Elektronska konfiguracija	[Ar] 3d54s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 13, 2
Izlazni rad	4,1[3] eV
1. energija ionizacije	717,3 kJ/mol
2. energija ionizacije	1509 kJ/mol
3. energija ionizacije	3248 kJ/mol
4. energija ionizacije	4940 kJ/mol
5. energija ionizacije	6990 kJ/mol
6. energija ionizacije	9220 kJ/mol
7. energija ionizacije	11500 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	6,0
Kristalna struktura	α-Mn:kubična prostorno centrirana β-Mn:kubična primitivna
Gustoća	7430[4] (25 °C) kg/m3
Magnetizam	paramagnetičan (${\displaystyle \alpha :\chi _{m}}$ = 9,0 · 10−4; ${\displaystyle \beta :\chi _{m}}$ = 8,2 · 10−4)[5]
Tačka topljenja	1519 K (1246 °C)
Tačka ključanja	2373[6] K (2100 °C)
Molarni volumen	7,35 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	225[6] kJ/mol
Toplota topljenja	13,2 kJ/mol
Pritisak pare	121 Pa pri 1517 K
Brzina zvuka	5150 m/s pri 293,15 K
Specifična toplota	479,5[1] J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	6,94 · 105 S/m
Toplotna provodljivost	7,8 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	1, 2, 3, 4, (5), 6, 7
Oksid	MnO, MnO2, Mn2O3, Mn2O7, Mn3O4
Elektrodni potencijal	−1,18 V (Mn2+ + 2 e− → Mn)
Elektronegativnost	1,55 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 52Mn sin 5,591 d ε 4,712 52Cr 53Mn u tragovima 3,74 × 106 god ε 0,597 53Cr 54Mn sin 312,3 d ε 1,377 54Cr β− 0,697 54Fe 55Mn 100 % Stabilan 56Mn sin 2,5785 h β- 3,695 56Fe
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Prah F Lahko zapaljivo
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 11 (prah) S: 7-33-43-60 (prah)
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Mangan je hemijski element sa simbolom Mn i atomskim brojem 25. U periodnom sistemu, on se nalazi u sedmoj sporednoj grupi (grupa 7), nazvanoj po njemu grupa mangana. Mangan je srebrenasti, tvrdi, veoma krhki prelazni metal, koji u mnogim osobinama sliči željezu.

U prirodi, ovaj element se pretežno javlja u vidu minerala, te se njegove rude iskopavaju u ogromnim količinama. Oko 90% ukupnog dobijenog mangana troši se u industriji čelika u obliku feromangana kao sastojak u legurama čelika. U čelicima, mangan ima osobinu izvlačenja kisika i sumpora, te na taj način poboljšava očvršćavanje čelika. U drugim industrijskim oblastima, također je važan u obliku mangan(IV)-oksida, koji se upotrebljava kao katoda u alkalno-manganovim baterijama.

Element ima i vrlo važnu biološku ulogu kao sastojak raznih enzima. Tako naprimjer mangan je jedan od najvažnijih elemenata u ciklusu fotosinteze, gdje je jedan enzimski mangan-kalcijev kompleks odgovoran za fotolitsku oksidaciju vode do kisika.

1. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom ciaww
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom ludwig
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom greenwood
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom weast
6. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang