Skandij

Skandij,  ₂₁Sc

Skandij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Skandij, Sc, 21
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	3, 4, d
Izgled	srebreno bijeli metal
CAS registarski broj	7440-20-2
Zastupljenost	5,1 · 10-4[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	44.955908 u
Atomski radijus (izračunat)	162 (184) pm
Kovalentni radijus	170±7 pm
Van der Waalsov radijus	211 pm
Elektronska konfiguracija	[Ar] 3d1 4s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 9, 2
Izlazni rad	3,50 eV
1. energija ionizacije	633,1 kJ/mol
2. energija ionizacije	1235,0 kJ/mol
3. energija ionizacije	2388,6 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	2,5
Kristalna struktura	heksagonalna gusto pakirana
Gustoća	2985 kg/m3
Koeficijent termalne ekspanzije	(α, poli) 10,2 ppm/K
Magnetizam	paramagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$ = 2,6 · 10−4)[2]
Tačka topljenja	1814 K (1541 °C)
Tačka ključanja	3003[3] K (2730 °C)
Molarni volumen	15,00 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	310[3] kJ/mol
Toplota topljenja	14,1 kJ/mol
Pritisak pare	10 Pa pri 1804 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	586[1] J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	1,81 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	16 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	3, 2,[4] 1[5]
Oksid	Sc2O3
Elektrodni potencijal	-2,03 V (Sc3+ + 3e- → Sc)
Elektronegativnost	1,36 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 43Sc sin 3,891 h ε 2,221 43Ca 44Sc sin 3,927 h ε 3,653 44Ca 45Sc 100 % Stabilan 46Sc sin 83,79 d β- 2,367 46Ti 47Sc sin 3,3492 d β- 0,600 47Ti 48Sc sin 43,67 h β- 3,994 48Ti 49Sc sin 57,2 min β- 2,006 49Ti
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Prah F Lahko zapaljivo
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 11 (prah) S: 16 (prah)
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Skandij (latinski: ') jeste hemijski element sa simbolom Sc i atomskim brojem 21. To je srebrenasto-metalni element iz d-bloka, historijski nekad svrstavan u rijetke zemne elemente, zajedno sa itrijem i lantanoidima. Otkriven je 1879. spektralnom analizom minerala euksenita i gadolinita iz Skandinavije.

Skandij je prisutan u većini depozita rijetkih zemalja i uranijevih spojeva, ali se iz ovih ruda dobija još samo iz nekoliko rudnika u svijetu. Zbog niske dostupnosti i poteškoća pri pripremi metalnog skandija, što je prvi put učinjeno 1937. sve do 1970tih nisu bile razvijene aplikacije za korištenje skandija kao metala. Pozitivni efekti skandija na legure aluminija otkrivene su 1970tih, a njegova upotreba u takvim legurama i do danas je ostala njegov najznačajniji vid potrošnje. Svjetska trgovina čistog metalnog skandija iznosi u prosjeku oko 50 kg godišnje.^[6]

Osobine spojeva skandija su približno između osobina spojeva aluminija i itrija. Postoji i takozvana dijagonalna veza između ponašanja magnezija i skandija, kao što je to slučaj između berilija i aluminija. U hemijskim spojevima ovog elementa iz treće grupe periodnog sistema, dominira oksidacijsko stanje +3.

1. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom crc
3. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom zhang
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom guire
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom smithre
6. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom theodore