Tehnecij

Tehnecij,  ₄₃Tc

Tehnecij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Tehnecij, Tc, 43
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	7, 5, d
Izgled	srebrenosivi metal
CAS registarski broj	7440-26-8
Zastupljenost	1,2 · 10−19[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	98,9063 u
Atomski radijus (izračunat)	135 (185) pm
Kovalentni radijus	147 pm
Van der Waalsov radijus	pm
Elektronska konfiguracija	[Kr] 4d55s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 13, 2
1. energija ionizacije	702 kJ/mol
2. energija ionizacije	1472 kJ/mol
3. energija ionizacije	1850 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	11500[2] kg/m3 pri 298,15 K
Magnetizam	paramagnetičan (Χm = 3,9 · 10−4)[3]
Tačka topljenja	2430 K (2157 °C)
Tačka ključanja	4538 K (4265 °C)
Molarni volumen	8,63 · 10−6 m3/mol
Toplota isparavanja	550 kJ/mol
Toplota topljenja	23 kJ/mol
Pritisak pare	0,0229 Pa pri 2473 K
Brzina zvuka	m/s
Specifična toplota	250 J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	4,54 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	51 W/(m · K) kod 300 K
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	−3 do 7
Oksid	Tc2O7
Elektrodni potencijal	0,272 V (TcO2 + 4 e− + 4 H+ → Tc + 2 H2O)
Elektronegativnost	1,9 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 95Tc sin 20 h ε 1,691 95Mo 96Tc sin 4,28 d ε 2,973 96Mo 97Tc sin 2,6 · 106 god ε 0,320 97Mo 98Tc sin 4,2 · 106 god β- 1,796 98Ru 99Tc u tragovima 211.100 god β- 0,294 99Ru
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Oznaka upozorenja nepoznata[4]
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: nema oznaka upozorenja R S: nema oznake upozorenja S
Ostala upozorenja
Radioaktivnost
Radioaktivni element
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Tehnecij je hemijski element sa simbolom Tc i atomskim brojem 43. On je najlakši element kod kojeg su svi izotopi radioaktivni, nema stabilnih izotopa. Jedini takav element, prometij, također prethodi (u periodnom sistemu) elementima sa stabilnim izotopima. Gotovo sav tehnecij dobija se sintetičkim putem, a vrlo malehna količina se može pronaći u Zemljinoj kori. Prirodni tehnecij nastaje kao spontani fisijski proizvod u rudama uranija ili proizvod neutronskog zahvata u rudama molibdena. Hemijske osobine ovog srebrenasto-sivog, kristalnog prelaznog metala su otprilike između osobina renija i mangana.

Mnoge osobine tehnecija predvidio je Dmitrij Ivanovič Mendeljejev davno prije nego što je ovaj element otkriven. Mendeljejev je zapazio značajnu prazninu u svom periodnom sistemu te je tada neotkrivenom elementu dao privremeno ime eka-mangan (Em). Godine 1937. tehnecij (tačnije njegov izotop ⁹⁷Tc) postao je prvi u potpunosti vještački proizveden hemijski element, pa je tako i dobio svoje ime (iz grčkog τεχνητός što znači "umjetni" + sufiks -ij).

Njegov kratkoživući nuklearni izomer tehnecij-99m koji emitira gama zračenje a koristi se u nuklearnoj medicini za razne dijagnostičke testove. Tehnecij-99 se koristi kao izvor beta čestica gdje je potreban njihov izvor bez gama zračenja. Dugoživeći izotopi tehnecija se komercijalno dobijaju kao nusproizvodi fisije izotopa uranija-235 u nuklearnim reaktorima te se izdvaja iz šipki nuklearnog goriva. Pošto nijedan izotop tehnecija nema vrijeme poluraspada duže od 4,2 miliona godina (tehnecij-98), otkriće tehnecija 1952. u zvijezdama crvenim divovoma, koje su stare milijarde godina, poslužilo je kao dokaz da zvijezde nukleosintezom mogu proizvoditi i teže elemente.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CRC
4. ^ EU ovaj element još uvijek nije stavila na spisak opasnih elemenata, međutim trenutno nije moguće pronaći pouzdani izvor ili literaturu o opasnim svojstvima ove supstance. Radioaktivnost ne spada u opasna svojstva koja se ovdje navode.