Back Archiducau d'Austria AN أرشيدوقية النمسا Arabic Archiducáu d'Austria AST Avstriya hersoqluğu AZ اوتریش آرشیدوکلوغو AZB Австрия Эрцгерцоглығы BA Эрцгерцагства Аўстрыя BE Ерцхерцогство Австрия Bulgarian Arxiducat d'Àustria Catalan Rakouské arcivévodství Czech
| Archddugiaeth Awstria Erzherzogtum Österreich (Almaeneg) | ||||||
| Talaith yr Ymerodraeth Lân Rufeinig (1453–1806) Tiriogaeth goron y Frenhiniaeth Hapsbwrgaidd (o 1526) | ||||||
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Arwyddair Alles Erdreich ist Österreich untertan "Mae'r holl fyd yn ddarostyngedig i Awstria"[1] | ||||||
 Archddugiaeth Awstria o fewn tiriogaethau etifeddol y Hapsbwrgiaid (oren), 1477.
| ||||||
| Prifddinas | Fienna | |||||
| Ieithoedd | Bafareg, Almaeneg | |||||
| Crefydd | Yr Eglwys Gatholig Rufeinig | |||||
| Llywodraeth | Archddugiaeth | |||||
| Archddug | ||||||
| - | 1453–1457 | Ladislaus yr Ôl-anedig (archddug ffurfiol cyntaf) | ||||
| - | 1792–1806 | Ffransis I (olafa) | ||||
| Cyfnod hanesyddol | Yr Oesoedd Canol, Cyfnod Modern Cynnar | |||||
| - | Ffugiwyd y Privilegium Maius gan y Dug Rudolf IV | 1358/59 | ||||
| - | Cydnabuwyd teitl yr archddug gan Ffredrig III | 6 Ionawr 1453 | ||||
| - | Ymunodd â'r Cylch Awstriaidd | 1512 | ||||
| - | Ferdinand I yn rhaglyw yn ôl Cytundeb Worms | 28 Ebrill 1521 | ||||
| - | Rhyfel Olyniaeth Awstria | 1740–1748 | ||||
| - | Sefydlwyd Ymerodraeth Awstria | 11 Awst 1804 | ||||
| - | Diddymwyd yr Ymerodraeth Lân Rufeinig | 6 Awst 1806 | ||||
| Arian cyfred | Conventionsthaler | |||||
| ^a Parhaodd y teitl "Archddug Awstria" yn rhan o deitl llawn swyddogol arweinwyr Awstria nes 1918. | ||||||
Tywysogaeth a fodolai yng Nghanolbarth Ewrop o 1453 i 1806 oedd Archddugiaeth Awstria (Almaeneg: Erzherzogtum Österreich) a oedd yn un o brif daleithiau'r Ymerodraeth Lân Rufeinig ac yn diriogaeth ganolog y Frenhiniaeth Hapsbwrgaidd. Roedd yn rhan o'r Cylch Awstriaidd yn yr Ymerodraeth Lân Rufeinig.
Sefydlwyd Ardalyddiaeth Awstria yn 976, dan reolaeth Tŷ Babenberg ac yn rhan o Ddugiaeth Bafaria, ar y ffin rhwng yr Ymerodraeth Lân Rufeinig â Thywysogaeth Hwngari. Yn 1156 fe'i dyrchafwyd yn dalaith ymerodrol ynddo'i hun ar ffurf Dugiaeth Awstria, yn ôl y Privilegium Minus a gyhoeddwyd gan yr Ymerawdwr Ffredrig I. Daeth Awstria dan reolaeth Tŷ Hapsbwrg yn niwedd y 13g, ac yn 1440 coronwyd Ffredrig III yn Ymerawdwr Glân Rhufeinig. Yn 1453, mabwysiadodd Ffredrig y teitl Archddug Awstria fel pennaeth Tŷ Hapsbwrg, ac o hynny ymlaen, ac eithrio'r ysbaid 1742–45 yn ystod Rhyfel Olyniaeth Awstria, bu pob Ymerawdwr Glân Rhufeinig hefyd yn dwyn teitl yr Archddug.
Daeth Archddugiaeth Awstria i ben yn sgil diddymu'r Ymerodraeth Lân Rufeinig yn 1806. Cyn hynny, yn 1804, unwyd y Frenhiniaeth Hapsbwrgaidd ar ffurf Ymerodraeth Awstria gan Ffransis II, yr Ymerawdwr Glân Rhufeinig olaf, a ddatganodd ei hun yn Ffransis I, Ymerawdwr Awstria. Parhaodd Archddug Awstria yn rhan o deitl llawn swyddogol arweinwyr Awstria nes 1918, er nad oedd yr archddugiaeth ei hun yn bodoli bellach.
- ↑ Heimann, Heinz-Dieter (2010). Die Habsburger : Dynastie und Kaiserreiche. München: Beck. tt. 38–45. ISBN 3-406-44754-6.