Australopithecus

Australopithecus

Delwedd:Australopithecus afarensis („Lucy) Rekonstruktion.jpg, Australopithecus couple.jpg, Australopithecus sediba (Fundort Malapa).jpg, Australopithecus Afarensis - Transparent Background.png
Enghraifft o'r canlynol	ffosil (tacson)
Safle tacson	genws
Rhiant dacson	Australopithecinae, Australopithecina
Dechreuwyd	Mileniwm 4500. CC
Daeth i ben	Mileniwm 1977. CC
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Australopithecus Amrediad amseryddol: 4–2 Miliwn o fl. CP PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ Pliosen hwyr–Pliosen cynnar
Australopithecus africanus
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Mammalia
Urdd:	Primates
Teulu:	Hominidae
Genws:	Australopithecus
Teiprywogaeth
†Australopithecus africanus Dart, 1925
Rhywogaeth
†A. africanus †A. deyiremeda †A. garhi †A. sediba Enw arall Paranthropus †P. aethiopicus †P. robustus †P. boisei Enw arall Praeanthropus †A. afarensis †A. anamensis †A. bahrelghazali

Genws o ddynolion a esblygodd yn nwyrain Affrica tua 4 miliwn o flynyddoedd yn ôl yw Australopithecus ac a ddaeth i ben tua 2 filiwn o flynyddoedd yn ôl. Yn ystod y cyfnod hwnnw o ddwy filiwn o flynyddoedd, ymddangosodd sawl rhywogaeth gan gynnwys: Australopithecus afarensis, A. africanus, A. anamensis, A. bahrelghazali, A. deyiremeda (argymhelliad yn unig), A. garhi, ac A. sediba..

Ystyr y gair, a fathwyd yn 1925 gan yr anthropolegydd Raymond A. Dart, yw ‘epa deheuol’ (Lladin austrālis ‘deheuol’ + Hen Roeg píthēkos (πίθηκος) ‘epa’).

Chwaraeodd rhywogaethau o Australopithecus le pwysig yn esblygiad bodau dynol; yn wir, o'r Australopithecus y datblygodd y genws Homo, oddeutu 3 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Rhain oedd y dynolion cyntaf lle gwelir ynddynt y gennyn hwnnw sy'n galluogi niwronau hir a chryf i dyfu o fewn yr ymennydd, sef yr SRGAP2.^[1] Felly, trodd yr australopith yn Homo (e.e. Homo habilis) tua dwy filiwn o flynyddoedd yn ôl ac yna'n fodau dynol modern (H. sapiens sapiens).^[2]

• 
  Map o'r safleoedd lle cafwyd hyd i ffosiliau o Australopithecus
• Adluniad o Australopithecus afarensis, un o'r genws Australopithecus
  Adluniad o Australopithecus afarensis, un o'r genws Australopithecus
• 
  Penglog wreiddiol ‘Mrs. Ples’, benyw A. africanus
• 
  ‘Lucy’, un o sgerbydau enwoca'r byd; A. afarensis

1. ↑ Reardon, Sara (2012), "The Humanity Switch", New Scientist (AU/NZ), 12 May 2012 No. 2864, tt. 10–11. ISSN 1032-1233
2. ↑ Toth, Nicholas and Schick, Kathy (2005). "African Origins" in The Human Past: World Prehistory and the Development of Human Societies (Golygydd: Chris Scarre). Llundain: Thames and Hudson. Tud. 60. ISBN 0-500-28531-4